اصطلاحات دیوان دوره قاجاریه با تاکید بر آثار برجسته
استاد راهنما : دکتر فاطمه مدرسی استاد مشاور : دکتر محمد امیر عبیدی نیا
استاد داور : دکتر شهباز محسنی نام دانشجو : سیامک حسینقلی زاده
تاریخ دفاع :24/11/90
چکیده :
اصطلاحات دیوانی اصطلاحاتی است که در سازمان های اداری و حکومتی اعم از دربار و دیوان تداول داشته است. این پژوهش کوششی است در جهت گردآوری و دسته بندی و شرح اصطلاحات اداری و دیوانی ایران سال های 1173 تا 1304 ه.ش)قاجاریه) و شامل نه فصل عمده در زمینه نهاد های دیوانی که به مثابه دستگاههای اجرایی است می باشد. اصطلاحات دیوانی-اداری عصر قاجار همانند سایر اصطلاحات در اعصار دیگر، در حوزه ی تخصصی خود از معانی و کاربردهای ویژه ای برخوردار هستند و بیشتر در کار با اسناد بیوتات، فرمان ها و مکاتبات دولتی، رسومات مالیاتی و تشکیلات وزارتخانه ای مورد استفاده قرار می گرفت و تحت الشعاع پنج وزارتخانه مالیه (دارایی) داخله (کشور) جنگ، خارجه و دربار بود و پاره ای اصطلاحات نامأنوس دارد که امروزه متروک است. در کلیه اصطلاحات مذکورسعی شده تا از بحث نظری اجتناب شود و هر مدخل به عنوان یک اصطلاح دیوانی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که بنا به اوضاع سیاسی، اجتماعی-فرهنگی عصر مزبور، حضور فراگیر دولتهای اروپایی در منطقه و به طبع آن توسعه ی تدریجی روابط خارجی، الگو گرفتن تشکیلات دیوانی و اداری دوره مذکور از دوره ی صفویه و زبان رسمی درباری، می توانند از عوامل مهمی در تغییرات و تحولات در تشکیلات دیوانی و تفسیر و تطور معنایی واژگان محسوب بشوند.
واژگان کلیدی: اصطلاح دیوانی، اصطلاح اداری، عصر قاجار، متون نثر