پایان نامه ارشد ادبیات بدیع و بیان در اشعار نو اخوان ثالث

 بسمه تعالی

دانشگاه تهران

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

عنوان: بدیع و بیان در اشعار نو اخوان ثالث

نگارش: مریم باقی

استاد راهنما: آقای دکتر علی محمد مؤذنی

استاد مشاور: آقای دکتر قیصر امین پور

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشددر رشته زبان و ادبیات فارسی

شهریور 1381

مقدمه:

سخن بر سر شعر امروز فارسی است، یعنی شعر مهدی اخوان ثالث، همو که معرف راستین و کمال بخش شعر و راه نیماست. شعر اخوان اصیل ترین نمونه های شعر معاصر ایران است که در عین حال برای شناختن دقائق و ظرائف آن باید به تمام شعر فارسی توجه داشت.

سیر شاعری اخوان با «ارغنون» آغاز شد که حاصل تلاش در زمینه ی شعرهای سنتی است. با چاپ مجموعه ی شعر «زمستان»، اخوان به عنوان شاعری نیمایی شناخته شد. و پس از آن نیز مجموعه هایی چون «آخر شاهنامه»، «از این اوستا»، «در حیاط کوچک پاییز در زندان»، «دوزخ، اما سرد» و «زندگی می گوید اما باز باید زیست»، عموماً در بردارنده ی اشعار نو اویند. که به جامعه ی ادبی ایران عرضه می شوند.

این سیر شاعری با مجموعه ی «ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم» پایان گرفت که آن نیز مانند «ارغنون» حاصل طبع آزمایی اوست. در زمینه شعر کلاسیک، فعالیت اخوان به عنوان سراینده شعر نو «جمله معترضه مطولی است که در میان این دو هلال قرار می گیرد.» (اخوان، شاعر شکست، نجف دریابندری، باغ بی برگی، صص 4-243) و بدین ترتیب شیفتگی او به ادب کلاسیک تا پایان عمر او باقی می ماند.

بررسی «بدیع و بیان در شعر نو اخوان» موضوع رساله ای است که برگزیدم تا راهی باشد- هر چه تنگ و تاریک- برای شناختن فراز و فرود شعر معاصر به طور عام و شعر امید به طور خاص.

اخوان از آن جهت که کیمیاگر زبان فارسی است و سکه هایش هیچ گاه از رونق نخواهد افتاد (آواز چگور، محمدرضا محمدی آملی، به نقل از مجله کلک، شماره 6، صص 4-23). و هم از آن رو که حلقه اتصال بین شعر سنتی و شعر نو بود، علاقه مرا در جهت بررسی زیبا شناسی شعرش برانگیخت. در این رساله پس از تعاریف و کلیات (فصل 1)، نیم نگاهی می شود به زندگی فردی و ادبی اخوان و معرفی او در آئینه بلاغت شعرش (فصل2). در فصل 3به بررسی بدیع لفظی در شعر اخوان می پردازیم و در فصل 4بدیع معنوی در مجموعه شعرهای نو «امید» کاویده می شود.

فصل 5نیز تأملی دارد بر معرفی صور خیال، به علاوه رمز و اسطوره در دفاتر شعری اخوان و سر انجام در فصل 6کارکرد صناعات ادبی در شعر «امید» باز نموده شده اند.