رستم و اسفندیار

رستم و اسفندیار را گشتاسپ به جان هم می اندازد . او سرچشمه این فتنه و بیداد است برای شناختن او باید به دوران شاهی و شاهزادگی او بازگشت .

الف )  پادشاهی گشتاسپ

گشتاسپ پادشاهی را از پدر می خواهد و چون به دست نمی آورد به روم می گریزد . قیصر دل گرم به پشتیبانی و زورو بازوی او از سهراسپ باج می خواهد .

شاه ایران می فهمد جنگاوری که جرات چنین گستاخی به قیصر داده کسی جز فرزندش نیست اگر درنگ کند (کار تباه خواهد شد ) و پسر به همراهی رومیان با پدر خود خواهد جنگید .

تخت و تاج را بدست زریر برای گشتاسپ می فرستد و این یک هنوز به ایران بازنگشته در روم به تخت می نشیند و تاج بر سر می نهد و برادر و همراهانش وی را به شاهی می پذیرند و پیمان می بندند . بدین ترتیب گشتاسپ به یاری دشمنان ، پادشاهی را گرفت و لهراسپ گوشه نشین شد .

او در گیرو دار جنگ با تورانیان ، دور از گرمگاه رزم بر کوهساری است در پناه از خطر ، پس از کشته شدن زریر برای ترغیب فرزند به جنگ ، فریاد بر می دارد که به دین خدا به اسفندیار وزیر سوگند که پس از جنگ پادشاهی را به اسفندیار و سپهسالاری را به بشوتن خواهد سپرد و لهراسپ در نامه ای از او چنین خواسته و او پذیرفته است .

اما سهراسپ چنین نامه ای ننوشته بود و گشتاسپ دروغ می گوید . او یکروز پس از جنگ ، تازه پای به رزمگاه می نهد .

چو اندر گذشت آن شب تیره گون                      به دشت و بیابان همی رفت خون

کـی نــامـور بـا سـران سپـاه                          بیـامد بـه دیـدار آن رزمگـ‌اه

ب) رفتار گشتاسپ با پسرش اسفندیار

گشتاسپ رسیده نرسیده به بلخ و هنوز از خستگی راه نیاسوده ، لشکری به نستور می دهد تا به جنگ ارجاسپ بشتابد و کین پدرش زریر را بستاند و رفتارش با اسفندیار نیز که به قول خود او منتظر پادشاهی است چنین است :

بخندید و گفت ای یـل اسفندیـار                   همی آرزو نـایدت کـارزار

درفشی بدو داد و گنج و سپــاه                  هنوزت نشد گفت هنگام گاه

پسر را به جنگ می فرستد ، دل به بدگویی گرزم می سپارد و اسفندیار را به بند می کشد ، اما این کار چندان ساده نیست ساخت و ساز تمام می خواهد بزرگانی را فرا می خواند و می پرسد چه می گوئید درباره فرزندی که نه تنها تاج و تخت پدر ، بلکه مرگ او را خواهان است و بزرگان که همان گرزم هایی به نامهای دیگرند می گویند چنین فرزندی مباد . گشتاسپ ، اسفندیار را در گنبدان دژ می افکند و خاطرش آسوده می شود . او که در مهلکه نبرد برای تحریک اسفندیار و نجات خود چنان قولی داده بود ، پس از دور شدن خطر دیگر دل آن را نداشت که از شهریاری دست بشوید . بدین سبب پیوسته در کار دور کردن اسفندیار از خود و شهریاری خود است .گر چه او را به جنگ می فرستد اما این کفایت نمی کند ، سرانجام دیر یا زود بازخواهد گشت . او باید اسفندیار را از هستی خود جدا کند ، روح خود را از اندیشه او برهاند .

اسفندیار در زندان پدر بود که بار دیگر از جاسپ به ایران تاخت ، گشتاسپ در تمام دوران پادشاهی همین یکبار پا به میدان جنگ نهاد اما تاب نیاورد و گریخت و در کوهی محاصره شد وباز به یاد اسفندیار می افتد به وزیرش می گوید .

به تندی چو او را به بند گــران                   بیستــم بــه مسمــار آهنگــران

هم آنگاه من زان پشیمان شدم                  دلم خسته شد سوی درمان شدم 

ج)  سوگند گشتاسپ

هرگز از درمان خبری نشد و اسفندیار در زندان ماند آنگاه گشتاسپ به خدا سوگند می خورد که پس از رهایی از جنگ ، پادشاهی را به فرزند می سپارد ولی وقتی فرزند آزاد می شود و به پدر گرفتار می رسد این یک چرب زبانی می کند و تملق می گوید و وعده می دهد  .

جنگ تمام می شود و ارجاسپ می گریزد . و زمان وفای به عهد می رسد و باز همان روش دیرین . گشتاسپ پسر را برای رهایی دختران اسیر به روئین دژ می فرستد که از هفت خان بگذرد و تا اگر از چنین سفری بازگشت پادشاهی را به او سپرد . سرانجام اسفندیار همراه خواهان از توران زمین باز می گردد اما این بار نیز از پادشاهی خبری نیست . پس از آنهم صبوری اسفندیار از رفتار پدر دلگیر می شود و می گوید :

بهانه کنون چیست من بر چه ام                        پر از رنج پویان زبهر که ام 

د) آخرین چاره جویی گشتاسپ

این بار گشتاسپ نخست از وزیر اخترشناس می پرسد که مرگ اسفندیار به دست کیست و سپس او را به جنگ رستم می فرستد اما برای این بیداد بهانه باید آخر جنگ با رستم برای چه مگر او چه گناهی کرده است که سزاوار چنین پاداشی است ؟ در نظر گشتاسپ گناهش این است که :

به مردی همان ز آسمان بگذرد                     همی خویشتن کهتری نشمرد

بپیچید زرای و زفـرمـان مــن                      سـر انـدر نیـارد به پیمـان من

به شاهی زگشتاسپ راند سخن                   که او تـاج نــو دارد و من کهن

دروغ است زیرا همین گشتاسپ درگذشته دو سال مهمان رستم بوده است .

بدین سان گشتاسپ در حق رستم نیز ناسپاسی می کند و با این فرمان می خواهد از دست هر دو خلاص شود . هم اسفندیار و هم کتایون و بشوتن   و زال و رستم و همه می دانند که گشتاسپ قصد نابودی فرزند را دارد . در اینجا این سئوال پیش می آید که مگر او فرزندش را به عنوان یک پدر دوست نمی دارد ؟

شاید اما سلطنت را بیشتر دوست دارد . عشق او به پادشاهی آنچنان است که در جوانی با پدر درگیر می شود و اینک با فرزند . در تمام شاهنامه کسی تبه کارتر و دل آسوده تر از گشتاسپ نیست ، او پادشاه دسیسه و خود پرستی است اما در اوستا چهره گشتاسپ به گونه ای دیگر است . او جان پناه زرتشت است و نخستین مجاهد دین اهورایی است .زمان ساسانیان  که دوره رسمیت و رونق زرتشت است ، بنابراین در یک دوره ی تاریخی گشتاسپ بهترین پادشاه مذهب به صورت بدترین شخصیت حماسه ملی پیروان مذهب درآمد .

الف ) اسفندیار نماینده ی دین

بنا به سنت مزدیسنا زرتشت اسفندیار را در آبی مقدس می شوید تا روئین تن و بی مرگ شود و اما اسفندیار بنا به ترس غریزی به هنگام فرو رفتن در آب چشم هایش را می بندد و آب به چشم هایش نمی رسد و آسیب پذیر می ماند . اسفندیار چون از بند پدر آزاد شد با خدا پیمان کرد که پس از پیروزی صد آتشکده در جهان برپاکند و همه بی رهان را به راه آورد . در اوستا و شاهنامه اسفندیار از مقدسان است و بنابر شاهنامه اسفندیار حتی زنجیری دارد که زرتشت به بازوی او بسته بود و در خان چهارم در جنگ بازن جادو همین زنجیر فریادرس اوست . این بار پدر از پسر ، رستم را دست بسته می خواهد . افسوس که اسفندیار برای رسیدن به پادشاهی و هدفی اهورائی ، راهی اهریمن برمی گزیند و همچنانکه خود به بشوتن می گوید : کاری دشوار را خوار می گیرد .رستم را با دستهای بسته به تختگاه گشتاسپ بردن ! نه جنگیدن بلکه دست بستن . او برای پادشاهی بر به دینان بی گناهی رستم را به هیچ می گیرد و برای مصلحتی پا بر سر حقیقتی می نهد .دریغا که چون اسفندیاری با چنین دستهایی جان خود را هدر می دهد و از خیل نیکان می کاهد این است که شکست اسفندیار تباهی فره ایزدی است .

ب ) تردید اسفندیار در جنگ

اینک اسفندیار کشاکش درونی دارد ، در آغاز به پدر می گوید که رستم سالها رنج برده و ایرانیان بنده و شهریار به شکرانه او زنده اند وبرای گریز از این جنگ با چنین پهلوانی فرستاده ای به رستم می فرستد .

و در پیامش مهربانی و تهدید را توام می کند تا شاید بدون جنگ به مقصد خود برسد . ولی در اولین برخورد رستم به اسفندیار می گوید :

که روی سیــاوش اگــر دیــدمی                     بـدان تــازه رویـی نگردیـدمی

خنک شاه کوچون تو دارد پســر                     بـه بـالا و چهرت بنــازد پــدر

خنک شهر ایــران که تخت تــرا                      پــرستند و بیـدار بخت تــو را

دژم بخت آن کز تـو جـوید نبرد                      زبخت و زتخت اندر آیه به گرد

سـزاوار بــاشد ستـودن تــو را                      یلان جهــان خــاک بودن تو را

خنک آنکه باشد ورا چون تو پشت                   بود اهریمن از روزگار درشت

چــو دیــدم تــرا یـادم آمد زریر                    سپهدار اسب افکن نره شیر

رستم نه تنها اسفندیار را می ستاید بلکه او را دعا می کند .

همه ساله بخت تــو پیروز بــاد                     شبان سیه بر تو چون روز باد

پس از آنکه رستم اسفندیار را به مهمانی می خواند و ناچار می شود حقیقت را به رستم بگوید در حالیکه در خود می پیچد و با خود می ستیزد . نه دل جنگیدن دارد و نه امکان و توانایی دست شستن از پادشاهی و سپس گوش ها را به نصـایح اطرافیان می بندد . در دلش اندیشه راستی است ولی دل و دست اسفندیار یکی نیست .رستم نیز با خود در ستیز است او نیز نه می تواند اسفندیار را بکشد و نه راضی می شود که دست بسته تسلیم او شود و از طرفی می داند که اگر به دست اسفندیار کشته شود به قول پدرش زال دودمانش نابود خواهد شد .

ج) رفتار رستم با اسفندیار

او از همان نخستین دیدار اسفندیار هزار بار می کوشد تا راههای دوستی را بگشاید و با مهربانی به اسفندیار پیشنهاد می دهد که تو را از پشت زین در آغوش می کشم و به تخت می نشانم و کمر بخدمت شهریاری چون تو می بندم اما افسوس که اسفندیار نمی پذیرد و می گوید :

بـرابـر همـی بـا تــو آیـم بـه راه                روم گر تو فرمان دهی پیش شاه

پس ارشــاه بکشــد مرا شــایـدم             همــان نیــز گـر بنـد فرمـایــدم

همان چاره جویم که تــا روزگــار            تــرا سیــر گـردانـد از کـارزار

اما آخرین پاسخ اسفندیار این است که :

جــز از رزم یــابنـد چیــزی مجوی          چـنـیـن گفتـهـای خیــره مگــو

الف) اولین نبرد رستم و اسفندیار

بدین سان نبرد آغاز می شود پس از اولین نبرد رستم مجروح و درمانده باز می گردد و هنگامی که با خویشاوندانش به مشورت می نشیند . فرار تنها راهی است که می یابد ولی زال مخالفت می کند و از سیمرغ چاره جویی می خواهد رستم و اسفندیار گرفتار نبردی بزرگند . رستم اگر کشته شود زابلستان و دودمانش بر باد می روند و اگر پیروز شود اسفندیاری را کشته است ، نفرین و بدبختی جاویدان بر او وارد می شود تازه همین پیروزی شوم بسیار گران بدست می آید .

این جنگ حتی از رزم با سهراب نیز هولناک تر است زیرا در آنجا پس از کشتن فرزند دانست چه پیش آمد . ولی در اینجا از پیش می داند چه بلایی نازل شده است پس رستم پهلوانی های خود را بر می شمارد و می کوشد خود را برای جنگ بسازد و این سلاح روح اوست .

زمانی که رستم به سراپرده اسفندیار می رود میزبان به خلاف رستم جوانمردان او و تبارش را تحقیر می کند و به زال ناسزا می گوید رستم فقط در پاسخ می گوید : نوجوانی  و از کارها بی خبری ولی به نژادش نمی تازد و فقط می گوید :

همان مــادرم دخت مهراب بود                           کزو کشور سند شاداب بود

که ضحاک بودش به پنجم پدر                            زشاهان گیتی برآورده مهر

این را می گوید تا اسفندیار بداند که او بازمانده ی نژادی است که از هر دو سو جهان پهلوان و شاهزاده اند و گرنه به ضحاک نمی بالد و سپس می گوید .

زتخت اندر آورد ضحاک را                       سپردش مهر و تاج او خاک را

سپس رستم مفاخرات و پیروزیهای گذته یاد می کند و یادآور می شود که او همواره فریادرس دادگران و دشمن بیدادگران بوده است و می گوید :

مکن شهریــارا جوانــی مکـن                  چنین در بلا کـامـرانـی مکن

مکن شهـریــارا دل مـا نژنـد                   میاور به جان من و خود گزند

بهرحال اسفندیار برای جنگ با رستم آماده است جنگی که حتی برای خودش هم  نمی تواند بهانه ای پیدا کند سپس مهربانی های رستم را نمی پذیرد و سپس جنگ در می گیرد در این میان خویشان رستم دو جوان بی گناه اسفندیار را می کشند و این بهانه ای می شود برای ریختن خون رستم بدست اسفندیار و می گوید تو در اندیشه جان خود باش که

اگر زنده باشی بندمت چنگ                       بنزدیک شاهت برم بی درنگ

و گرکشته آیی ز پیکان نیز                        بخون دو پور گرانمایه گیر

ب ) دومین نبرد رستم و اسفندیار

جنگ میان رستم و اسفندیار تن به تن است زیرا رستم معتقد است که عدالت نیست که بیهوده سپاهیانش را به کشتن دهد زیرا اسفندیار فقط به قصد جان رستم به زابل آمده است از این رو به برادرش زواره می گوید :

به تنها من خویش جویم نبـرد                             زلشکر نخواهم کسی رنجه کرد

کسی باشد از بخت پیروز شاد                           که باشد همیشه دلش پرزداد

و سپس به اسفندیار می گوید بگو تا سپاه آورم که بجنگند و سیراب شوی و خود کناره گیریم .ولی اسفندیار پاسخ می دهد که با خودت تنها می جنگم و این جنگی است با بیزاری تمام از کشتار دیگران سپس دوباره می جنگند و این بار رستم با آگاهی از راز مرگ اسفندیار که آن را از سیمرغ فرا گرفته با تیر گز و هدف گرفتن تنها عضو آسیب پذیر روئین تنی چون اسفندیار خورشید زندگی اش را تاریک می سازد . در ساخت و پرداخت این افسانه قرینه سازی شکفتی بکار رفته است . دو نیروی بند گسل از دو سو ناگزیر بهم می رسند و تصادم آنها چنان است که هیچیک بر جای نمی ماند . در جانبی اسفندیار است و در جانب دیگر رستم . یکی روئین تن است و دیگری آگاه از رازی مرگبار . هر دو برخوردار از موهبتی بیرون از دسترس بشر در کناراسفندیار برادری خردمند و دلسوز است و در کنار رستم پدری ناصح و مهربان .هر دو هنر و گوهری همانند دارند و در مفاخرات هر یک نه تنها خویشتن بلکه   هماوردش را برمی کشد تا آنجا که هر دو مرد سر به آسمان بلند می سایند و آنگاه که پس از پیمان شکنی و مرگ ناروای نوش آذر و مهر نوش آن یل فرزند مرده نیز سزاوار انتقام گرفتن است آنگاه که مبارزان هر یک از جهت خود درگیرودار جنگی عادلانه اند و هر دو به پیروزی خود یقین دارند .

ج ) سرانجام نبرد دو پهلوان

عاقبت آنگاه که آنان به فرازگاه انسانیت خود رسیده اند از آن بالای بلند بخاک می افتند و دست بی گذشت مرگ فرد می آید .اسفندیار در آستانه مرگ از رستم می خواهد که نگهدار فرزندش بهمن باشد بدینسان او عشق و امید خود را به سلطنت در دستهای رستم می گذارد . تا آن را نگاه دارد زیرا در گذشته از جاماسپ شنیده که بهمن پادشاه خواهد شد .

د) نبرد دو پهلوان و سرانجام

درد کار رستم و اسفندیار در بزرگی و پاکی آنهاست و به خلاف آن اندیشه کهن ایرانی ، در این افسانه از جنگ اهورا و اهریمن نشانی نیست . این جنگ نیکان است هر دو مردانی اهورائی اند . یکی خود گسترنده جنگاور در دین بهی و دیگری عمر دراز با سپاهیان اهریمن جنگیده است هر دو با هدفی یگانه به راهی دو گانه می روند و ناچار به جان هم می زنند.به زبان فردوسی زمانه است که پیمانه عمر آدمی را پر می کند . اگر زمان اسفندیار نرسیده بود ، رستم چگونه می توانست جان او را بستناند . سیمرغ به رستم   می گوید،

گرایدون که او را سر ‌آید زمان                    نه اندیشد از پوزشت بی گمان

و زمانه است که آن تیرگز را درست به چشم اسفندیار می رساند رستم نیز همین را می داند و می گوید :

زمان ورا در کمان ساختم                            چو روزش سرآمد بینداختم

و چون زمان رفتن اسفندیار فرا می رسد همچنانکه جاماسپ گفته بود زمان جان او را بدست رستم می ستاند و سرانجام تقدیر زمانه و آرزوی گشتاسپ ، بدست بی گناه رستم به انجام می رسد .رستم در واقع ابزار دست زمانه است و بیداد زمانه در این است که مردی چون رستم را در جایی قرار می دهد که ناچار و ناخواسته دست به خون اسفندیار  می آلاید و خود را در دمنه گیتی می سازد و فردوسی در این باره می گوید :

زمانه چنین بود و بود آنچه بود                          نداند کسی راز چرخ کبود

منابع و مآخذ

1 – شاهنامه بروخیم

2 – شاهنامه ژول مول جلد  4

3 – ایران در زمان ساسانیان از کریستین سن ترجمه ی رشید یا سمی

4 – پژوهشی در اندیشه فردوسی – دکتر فضل الله رضا – شرکت انتشارات علمی وفرهنگی

5 – فرهنگ جامع شناهنامه – دکتر محمود زنجانی

6 – مجموعه سخنرانیهای سوم تا هفتم هفته فردوسی – انتشارات و دانشگاه فردوسی مشهد

7 – نمیرم از این پس که من زنده ام (مجموعه مقالات کنگره جهانی فردوسی سال 69)

8 – زندگی و مرگ پهلوانان – دکتر مهرداد بهار

9 – پژوهشی در اساطیر ایران – دکتر مهرداد بهار

 ترجمه اسپانیولی شاهنامه برای 900 میلیون نفر 

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی از ترجمه و انتشار شاهنامه فردوسی به زبان اسپانیولی با همکاری این انجمن خبرداد و گفت: دفتر اول شاهنامه از این ترجمه به زودی در ونزوئلا رونمایی می‌شود.

حجت‌الاسلام محمدجواد ادبی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در گفت وگو با مهر با اشاره به برنامه‌های این انجمن در سال جاری اظهار کرد: انجمن آثار و مفاخر یک نهاد حاکمیتی است، رئیس هیات امنای آن هم رئیس جمهور و به لحاظ اداری زیر نظر اوست. به اعتقاد من در سال‌ها گذشته ظرفیت‌های پنهان و نامکشوفی در انجمن وجود داشته است که به دلایل مورد توجه قرار نگرفته که در دوره جاری قصد داریم آن را بارور کنیم. وی افزود: من تلاش کرد‌ام به لحاظ کمی و کیفی انجمن را به عنوان تنها نهاد حاکمیتی مرتبط با مفاخر فرهنگی ایران ارتقاء دهیم. اینکه امروز دیده می‌شود بسیاری از مفاخر فرهنگی ما در حال مصادره شدن توسط غرب هستند، دلیلی ندارد جز کم‌کاری نهادهای فرهنگی کشور و نبود برنامه‌ریزی استراتژیک در مورد آنها در برخی نهادها و مجموعه‌ها ـ که باید مرتفع شود. ادبی ادامه داد: انجمن از جمله مهم‌ترین نهادهایی است که باید بتواند زمینه این مصادره‌ها را از بین ببرد و برای این منظور بزرگداشت‌هایی برای مفاخر زنده و درگذشته در تهران و سایر شهرستان‌ها در نظر گرفته شده که در همین راستا بیش از 24 استان کشور صاحب انجمن آثار و مفاخر فرهنگی شده‌اند. وی افزود: در میان کشورهای دنیا نیز به صورت همکاری مشترک با کشورهایی که درصدد تجلیل از فاخر فرهنگی ما هستند، همکاری می‌کنیم و در همین راستا با کمیته فرهنگ و تمدن شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع جهانی اهل بیت (ع) و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همکاری خوبی را آغاز کرده‌ایم. ادبی همچنین گفت: برای اولین بار شاهنامه فردوسی به زبان اسپانیولی برای حدود 900 میلیون اسپانیولی‌زبان دنیا با همکاری دو کشور ونزوئلا و بولیوی ترجمه و آماده چاپ شده است. در همین راستا دفتر اول این ترجمه به زودی در ونزوئلا رونمایی خواهد شد و دریچه‌ای برای ورود ادبیات ایران به کشورهای اسپانیولی زبان خواهد بود.

هفت خان اسفندیار

خان اول کشتن اسفندیار دو گرگ را

سخنگوی دهقان چو بنهاد خوان

یکی داستان راند از هفت خان

اسفندیار راه توران در پیش گرفت و با سپاهش تاخت تا به دو راهی رسید. سراپرده و خیمه زد و فرمود تاخوانی گستردند و می رود و رامشگر خواست و با بزرگان به بزم نشست. سپس دستور داد تا گرگسار را که همچنان در بند بود به مجلس بیاورند و چهار جام می دمادم به او نوشانید. آن گاه گفت:

«اگر به آنچه می پرسم پاسخ درست بدهی پس از پیروزی ترا به تاج و تخت توران می رسانم. اما اگر دروغ بگویی با خنجر به دو نیمت می کنم تا عبرت دیگران شود.» گرگسار گفت:«ای نامور از من جز راست نخواهی شنید.» اسفندیار پرسید رویین دژ کجاست و بهترین راه برای رسیدن به آن کدام است؟ گرگسار پاسخ داد:

«از سه راه می توان به آن دژ رسید. نخست راهی که از میان شهر و آب و آبادی می گذرد به سه ماه، دیگری از بیابان خشک و بی آب و گیاه می رود به دو ماه و راه سوم به یک هفته دژ می رسد اما پر است از شیر و گرگ و اژدها که کسی از آنها رهایی ندارد. افزون بر اینها فریب زن جادوست که یکی را از دریا به ماه می برد و یکی را درچاه می افکند و از اینها گذشته، دشواری سیمرغ و سرمای سخت و گرمای سوزان در پیش است. رسیدن به خود دژ نیز کار بسیاری دشواری است که دیوارهای بلندش بر ابرها می سایند و بر گرداگردش آب و رودی روان است که جز با کشتی نمی توان از آن گذشت. در دژ از سپاه گرفته تا کشتزار و درخت آن قدر فراوان است که اگر ارجاسپ صد سال در حصار بماند به هیچ چیز از بیرون نیازمند نخواهد بود. اسفندیار زمانی اندیشید و آن گاه سومین راه را برگزید. گرگسار گفت:

«شهریارا مگر از جان خود گذشته ای از این هفت خان به زور هم نمی توان گذشت.» اسفندیار گفت:«باش تا زور و دل مرا ببینی، تنها بگو در نخستین خان چه پیش خواهد آمد؟» گرگسار پاسخ داد:«ای بی باک در نخستین خان دو گرگ سترگ هست هر یک به بزرگی فیل، یکی نر و یکی ماده که شاخی چون شاخ آهو بر سر و دندانهایی چون شیر دارند.» اسفندیار اسیر را به زندان فرستاد و خود شب را به بزم نشست. چون خورشید برآمد اسفندیار با سپاهش رو به سوی راه هفت خان نهاد. در جایگاه نخست لشکرش را به پشوتن سپرد و خود خفتان پوشید و سوار اسب شبرنگ تنهایی پیش رفت. اسفندیار همچنان رفت تا به جایگاه گرگان رسید و آن دو گرگ چون دو فیل جنگجو بر او حمله بردند. مرد دلیر کمان را به زه کرد و بر آنها تیر پولادین بارید. هر دو جانور سست افتادند. اسفندیار فرود آمد و سرشان را برید. آن گاه سر و تن را از خون گرگان شست. رو به خورشید کرد و یزدان را نیایش کرد و برای این پیروزی سپاس ایزد را به جای آورد. در همان زمان پشوتن و سپاهیان به او رسیدند. و گرگان را کشته و وی را در حال نماز و نیایش دیدند، از دلاوریش در شگفت ماندند. اسفندیار فرمود تا خوانی گستردند و خورش و می آوردند. سپس اسیر بسته را فرا خواند و سه جام پیاپی به دستش داد و از خان دوم پرسید. گرگسار گفت:

«ای شیر دل فردا دو شیر به جنگت می آیند که عقاب را یارای پرواز بر آنها و نهنگ را تاب جنگیدن با آنان نیست.» اسفندیار خندید و سپاه را در تاریکی شب به سوی خان دوم به پیش برد.

خان دوم کشتن اسفندیار شیران را

چون آفتاب برآمد سپاه به جایگاه شیران رسید. اسفندیار باز لشگر را به پشوتن سپرد و خود به تنهائی پیش رفت. نخست شیر نر به پهلوان حمله برد. اسفندیار با یک ضربه شمشیر او را دو نیم کرد، آن گاه شیر ماده بر آشفت و بر او تاخت و مرد دلاور تیغی بر سرش فرود آورد که با همان ضربه سر شیر بر خاک غلتید.

اسفندیار سر و تن را شست و سپاس خداوند به جای آورد. آن گاه لشکر به آنجا رسید. همه بر اسفندیار آفرین خواندند و بساط خورش و می گستردند. اسفندیار گرگسار بداندیش را فرا خواند و سه جام از می لعل فام او را نوشانید و از خان سوم پرسید. گرگسار پاسخ داد:

«بد و بد کنش از تو دور باد، تو از دو بلا گذشتی، اما پندم را بپذیر و از همین جا باز گرد که در خان سوم اژدهایی در انتظار تست که تنش چون کوه خاراست و از کامش آتش می بارد، بر خویشتن رحم کن و به نبرد او نرو.» اسفندیار گفت:«ای بد نشان ترا بسته به آنجا خواهم برد تا بچشم ببینی که اژدها از شمشیرم رهایی ندارد.» اسفندیار فرمود تا درود گران گردونه ای ساختند، بر گردش تیغهایی نشاندند و صندوقی بر آن استوار کردند و آن را آزمودند و شبانگاه به سوی جایگاه سوم پیش راندند.
خان سوم کشتن اسفندیار اژدها را

چون بامداد برآمد اسفندیار خفتان پوشید، لشکر را به پشوتن سپرد و خود در صندوق گردونه نشست و با اسبهای نیرومندش به سوی اژدها راند. اژدهای دمان که بانگ گردونه و اسبان را شنید، چون کوهی سیاه از جای جنبید، از کامش آتش بارید و دهانش را چون غاری سیاه گشود و بر پهلوان غرید. اسفندیار به یزدان پناه برد که ناگهان اژدها، اسبها و گردونه و صندوق را با یک نفس در کشید و فرو برد که تیغهای گردونه در کام و گلو گاهش ماند و دریایی از خون و زهر سبز رنگ از دهانش روان شد.

اژدها که توان فرو بردن یا بیرون راندن تیغها را نداشت سست گشت. اسفندیار از صندوق بیرون آمد و با شمشیرش مغز اژدها را شکافت. دودی از زهر او برخاست که پهلوان را مدهوش کرد و پشوتن و لشکریان گمان بردند که بر او گزندی رسیده زاری کنان به سویش شتافتند و بر تارکش گلاب ریختند. اسفندیار چشمان را گشود و گفت:

«از دود زهر بیهوش شدم، گزندی بر من نرسید» و چون مستان خود را به آب رساند و سر و تن شست، جامه نو پوشید و به درگاه ایزد نیایش کرد. اما گرگسار بداندیش از اینکه پهلوان را زنده دید دلش سیاه و اندوهگین شد. اسفندیار فرمود بر لب آب سراپرده زدند، خوان گستردند و می در آن نهادند و باز اسیر را پیش خواند. سه جام می لعل فام به او داد و از خان روز دیگر پرسید. گرگسار گفت در منزل فردا زن جادویی به دیدارت می آید که او را غول می نامند. لشکر بسیار دیده و گزندی بر او نرسیده. اگر بخواهد بیابان را به دریایی بیکران بدل می کند. به جوانی خود رحم کن و از همینجا باز گرد. اسفندیار خندید و گفت:«فردا به یاری خدای یگانه پشت و دل جادوان را می شکنم.»

خان چهارم کشتن اسفندیار زن جادو را

اسفندیار در شب تیره با لشکر تاخت و چون خورشید برآمد به خان چهارم رسید. سپاه را به پشوتن سپرد و خود جامی شراب و طنبوری برداشت و به بیشه خرم و پر گلی که در آن نزدیکی بود آمد. در کنار چشمه ساری که آبی چون گلاب داشت نشست، قدری از جام می نوشید و چون شاد گشت طنبور را در بر گرفت و با نوای آن آوازی در وصف رنجها و ناکامیهای خویش خواند.

زن جادو آواز اسفندیار را شنید و دانست که شکاری به دامش آمده است. پس روی زشت و چروکیده خود را به جادو زیبا کرد: به بالای سرو و چو خورشید روی فرو هشته از مشک تا پای موی و آراسته و پر رنگ بوی نزد اسفندیار آمد و نشست. پهلوان از دیدن آن پریچهره شادمان شد و جامی می به دستش داد. ولی چون دریافت که جادوگر بد گوهر و بد تن است زنجیری که بر بازو داشت و زرتشت آن را از بهشت آورده بود بر گردنش افکند و نیرو را از او گرفت.

جادوگر خود را به صورت شیر در آورد و اسفندیار شمشیر کشید و گفت:«اگر کوه بلند هم شوی گزندت به من نخواهد رسید.» در یک آن جادوگر به صورت گنده پیری زشت درآمد سیاه روی و سفید موی که اسفندیار به یک ضربه خنجر سرش را بر خاک انداخت. ناگهان آسمان تیره شد و باد و گرد و خاک برخاست و روی خورشید را پوشید. اسفندیار چهره بر زمین نهاد و یزدان را سپاس گفت: همان گاه پشوتن و سپاه به او رسیدند، پهلوان را ستودند، در همان بیشه خیمه زدند و خوان گستردند.

اسفندیار اسیر در بند را پیش خواند سه جام می لعل فام به او نوشاند و سر جادوگر را که به درخت آویخته بود نشانش داد و گفت: این سر همان جادوگری است که می گفتی بیابان را دریا می کند. حال بگو ببینم در منزل بعدی چه شگفتی در پیش است؟» گرگسار پاسخ داد:«راه دشواری در پیش داری، به کوهی بلند می رسی که سر بر آسمان می ساید، بالای آن جایگاه سیمرغ و جوجه های اوست. او چون کوهی است پرنده که نهنگ را از دریا و فیل را از زمین به چنگ بر می دارد. پند مرا بشنو و از همینجا باز گرد که تو یارای رسیدن به آن کوه نخواهی داشت. اسفندیار خندید و گفت:

«من سر سیمرغ را از همان بالا به زیر خواهم کشید.»

خان پنجم کشتن اسفندیار سیمرغ را

چون شب فرا رسید، اسفندیار با لشکرش به راه افتادند و تا بر آمدن خورشید راه می پیمودند. آن گاه اسفندیار لشکر را به برادر سپرد و خود همان گردونه و صندوق و اسبان را برداشت و به کوه سر بر آسمان کشیده نزدیک شد. گردونه را در سایه ای نگه داشت و نام ایزد یکتا به زبان آورد. سیمرغ گردونه و اسبان را از سر کوه دید و فرود آمد تا آن را به چنگ گیرد، ولی تیغها در بال و پرش فرو رفت و پرنده چندی به چنگ و منقار تلاش کرد و سست بر زمین افتاد و خونش گردونه و صندوق را شست.

جوجه ها هم که مادر را بر خاک و خون دیدند از آن جایگاه پریدند و رفتند. اسفندیار از صندوق بیرون آمد، با شمشیر سیمرغ را پاره پاره کرد و به نیایش ایستاد. همان گاه لشکریان از راه فرا رسیدند و دشت را آکنده از پر و خون دیدند. بر پهلوان آفرین خواندند، سپس سراپرده زدند، خوان گستردند و می خواستند. گرگسار چون شنید که اسفندیار باز هم به پیروزی رسیده تنش لرزان و رخسارش زرد شد. اسفندیار او را پیش خواند سه جام می پیاپی بر او نوشانید و پرسید این بار چه شوری در پیش است؟

گرگسار پاسخ داد:«دشواری راه فردا را با تیر و کمان و شمشیر چاره نتوانی کرد، تو و لشکریانت در یک نیزه برف خواهید ماند و بادهای سختی خواهند وزید که زمین را می درند و درختان را می برند. اگر از آنجا هم رهایی یابی، به بیابانی می رسی به طول سی فرسنگ که بر ریگزار داغش مرغ و مور و ملخ گذر نتواند. یک قطره آب در همه آن بیابان نخواهی یافت. اگر برایت توش و توانی ماند و از آن زمین جوشان هم گذشتی چهل فرسنگ دیگر باید بروی تا به رویین دژ برسی. به دژ هم که رسیدی بر آن داخل نتوانی شد که دیوارهایش به آسمان می رسند و اگر صد هزار سوار خنجر گذار صد سال بر آن تیر ببارند آسیبی به دژ نخواهد رسید.

دشمن همیشه چون حلقه بر در می ماند و بدرون راه ندارد.» ایرانیان از گفته های گرگسار بیمناک شدند و از اسفندیار خواستند از همانجا باز گردد و آنها را به کام مرگ نکشاند. اسفندیار به خشم آمد و آنها را سرزنش کرد که: «مگر شما برای نامجویی به اینجا آمدید که عهد و پیمان و سوگند فراموشتان شد و با یک حرف این دیو ناسازگار سست شدید؟ شما همه باز گردید که یاری یزدان، برادر و پسر مرا بس است.» ایرانیان به پوزش گفتند:

«ما غم رنج را داریم و گرنه از جنگ نمی هراسیم و تا آخرین نفر بر سر پیمان خود هستیم.» اسفندیار بر آنها آفرین کرد و گفت:«رنجتان بی گنج نخواهد بود.» و چون هوا خنک شد و نسیمی از کوه وزید سپاه به راه افتاد.

خان ششم گذشتن اسفندیار از برف

چون خورشید کوه نهان شد سپاه به منزلگاه رسید و در آن هوای دلفروز چون بهاران سراپرده خیمه زدند و بزمی آراستند که ناگهان تند بادی برخاست و ابرهای سیاه آسمان را تیره کرد. آن گاه سه شبانه روز برف بارید و باد وزید و برف و بوران خیمه و سراپرده را پوشانید. اسفندیار ناگزیر به لشکریانش گفت:

«اکنون زور و دلاوری سودی ندارد، پس به یزدان که جز او راهنمایی نداریم پناهنده شوید و یاری بخواهید تا مگر این بلا را از ما بگرداند.» پشوتن و سپاهیان دست به دعا و نیایش برداشتند:

بادی خوش برخاست و ابرها را پراکند و روی آسمان باز شد. سه روز دیگر در آن هوای دلپذیر آسودند و روز چهارم اسفندیار بزرگان سپاه را فراخواند و گفت:«به یاری و نیروی یزدان ما بر دژ پیروز خواهیم شد. شما بار و بنه اضافه را همین جا بگذارید و جز سلاح و آب و خورش با خود برندارید و بدانید چون به دژ رسیدید همه توانگر خواهید شد.» لشکریان بنه را بر جای گذاشتند و به راه ادامه دادند. چون پاسی از شب گذشت صدای مرغان دریایی برخاست. اسفندیار دانست که گرگسار کینه بر دل دارد و دروغ می گوید. از او پرسید:

«تو که گفتی به بیابان خشک و بی آب می رسیم پس آواز مرغان دریایی از کجاست؟» گرگسار پاسخ داد:«آب اینجا چون زهر شورست و تنها به درد مرغان و جانوران می آید.»


خان هفتم گذشتن اسفندیار از رود و کشتن گرگسار

پاسی از شب گذشته بود که ناگهان خروش از پیشروان برخاست. اسفندیار بی درنگ به آنجا شتافت و دریای ژرفی دید که شتر پیشرو و کاروان در آن غوطه می خورد. پهلوان به تنهایی شتر را از آب کشید و فرمود تا گرگسار را فرا خواندند. بر او خروشید که:

«ای مار پلید، چه ریایی در کار داشتی که دریا را به بیابان جلوه دادی، چیزی نمانده بود که به گفته تو همه هلاک شوند.» ناگهان گرگسار چهره راستین خود را نمود و گفت:«مرگ سپاه تو شادی من است، من که جز بند و بلا از تو چیزی نمی بینم.» اسفندیار خشم خود را فرو خورد، خندید و گفت:

«ای بی خرد اگر من پیروز شوم ترا به سپهبدی دژ می گمارم و اگر با من راست باشی تو و خویشانت آزاری از من نخواهید دید.» نور امید بر دل گرگسار تابید، زمین را بوسید و از گفته خود پوزش خواست. اسفندیار او را بخشید، فرمود بند از پایش برداشتند و از او خواست تا گذرگاه آب را نشان بدهد. گرگسار مهار شتری را در دست گرفت و از پایاب رود گذر کرد. اسفندیار فرمان داد تا مشکهای آب را پر کردند، بر پهلوی اسبها بستند و به این ترتیب همه سپاه از گذر گاهی که گرگسار نموده بود گذشتند و به خشکی رسیدند.

اسفندیار ده فرسنگ به دژ مانده فرمود تا خیمه زدند و به خوردن و نوشیدن پرداختند. گرگسار را هم فرا خواند و پرسید:«راستش را بگو، اگر من بر ارجاسپ چیره شوم و سرش را ببرم، جگر کهرم و اندریمان را به تیر بدوزم و زنان و کودکانشان را به اسیری ببرم تو شاد خواهی بود یا دژم.» گرگسار دلتنگ شد و با پرخاش و نفرین گفت:

همه اختر بد بجان تو باد

بریده به خنجر میان تو باد

به خاک اندر افکنده پر خون تنت

زمین بستر و گور پیراهنت

این بار اسفندیار برآشفت، شمشیر بر سرش زد، دو نیمش کرد و لاشه را به دریا افکند تا خوراک ماهیان شود. اسفندیار از آن جایگاه به رویین دژ آمد از کوهی بالا رفت و دژ را دید که حصار آهنین آن با سه فرسنگ بالا تا چهل فرسنگ کشیده و بر پهنای دیوارش چهار سوار به آسانی با هم می گذرند و از هیچ راه به درون آن راهی نیست. اسفندیار در شگفت ماند و از آن همه رنجی که برده بود دریغش آمد.

ناگهان دو ترک را دید که با سگهایشان به شکار آمده بودند. پهلوان از کوه پایین آمد آن ترکان را با نیزه از اسب پایین کشید، به اسیری گرفت و از دژ و راه ورود به آن پرسشها کرد. اسیران گفتند:

«این دژ یک در سوی ایران و دری سوی توران داد. صد هزار سپاه در آن است که همه بنده ارجاسپ اند. به هنگام نیاز صد هزار سوار دیگر از چین و ماچین به یاری می رسند. خوراک و آذوقه ده سال در انبارهای دژ است.» اسفندیار اسیران ساده دل را کشت و به پرده سرای خود آمد.

بررسی تطبیقی شخصیت آشیل-اسفندیار و رستم-هکتور در ایلیاد و شاهنامه

دو همتای آشیل و هکتور، یعنی اسفندیار و رستم در حماسهء بزرگ منظوم ایرانی، شاهنامهء فردوسی (سدهء 4 ه) نقش مهمی دارند. شباهت های بین کارکرد آشیل و اسفندیار از یک سو، و هکتور و رستم از سوی دیگر اتفاقی نیست. مقالهء حاضر در صدد روشن شدن این نکته است که حکومت یونانی باختر (بلخ) در شمال شرقی ایران نخست در ماوراءالنهر و بلخ در طول 2500 تا 130 پ.م.، و آنگاه در درهء سند از 190 تا 50 پ.م.، و بعد در دورهء پادشاهان سلوکی از 312 تا 135 پ.م. باعث تاثیرات فرهنگی ماندگار یونانی در ایران زمین شد. یکی از این تاثیرات در سوگنامهء "رستم و اسفندیار" دیده می شود.

آشیل و اسفندیارهر دو رویین تن اند. پاشنهء آشیل و چشم اسفندیار هر دو آسیب پذیر است. هر دو پهلوان به واسطهکلید وآژگان: آشیل، هکتور، رستم، اسفندیار، ایلیاد، شاهنامه، بلخیروی مافوق طبیعی، کشته می شوند. مطابق ایلیاد یزداناین کار را بر عهده دارند و بنابه توصیف شاهنامه، سیمرغ این نقش را ایفا می کند. در هر دو داستان، پهلوان اصلی از یک کشور بزرگ است و بر پهلوان سرزمین کهتر چیره می شود. شهر تروا و سیستان هر دو نابود می شوند و شهروندان نیز به هلاکت می رسند.

کلید وآژگان: آشیل، هکتور، رستم، اسفندیار، ایلیاد، شاهنامه، بلخ

داستان زال

وقتی مادر زال چنین چیزی دید تا یک هفته به سام چیزی نگفت . چون جرات گفتن این موضوع را نداشت و بسیار می ترسید. خلاصه ، بعد از یک هفته سکوت ، دایۀ زال تصمیم گرفت که موضوع را به سام بگوید . پس به نزد سام رفت و به او گفت : ای پهلوان ، همسر تو پسری بدنیا آورده که بسیار زیبا و تندرست و سالم است و هیچ عیب و نقصی در اندام او نمی بینی . تنها چیزی که هست اینکه تمام موی او از موی سر گرفته تا ابرو و مژه همه مانند برف سفید است . اما تو ناراحت نباش و ناسپاسی نکن و غمگین نشو. سام چون چنین سخنانی را از دایۀ فرزندش شنید ترس تمام وجودش را احاطه کرد . پس از جایش برخاست و سراسیمه به نزد کودکش شتافت. وقتی به نزد فرزندش رسید و او را با موی سفید دید ، سر به آسمان بلند کرد و فریاد کشید : ای برتر از کژی و کاستی ، آیا من گناهی بزرگ مرتکب شدم؟ یا گول شیطان را خورده ام و به شیطان گرویده ام ، که مرا چنین مجازات کردی ؟ اگر از من بپرسند که ، چرا اینگونه بدنیا آمده ، چه بگویم ؟ آیا این بچۀ من است یا بچۀ دیو است ؟ پلنگ دو رنگ است یا پری است ؟ همه بزرگان بر من می خندند . من اکنون ننگ دارم از اینکه او را فرزند خود بدانم . سام بعد از گفتن چنین سخنان ، مدتی به فکر فرو رفت تا اینکه فکر چاره ای کند. بعد از مدتی به این نتیجه رسید . پس گفت که فرزندش را بردارند و دور از چشم مردم به جایی ببرند . پس نزدیکان سام فرزند را ، بناچار برداشته و راهی کوه البرز شدند. در کوه البرز ، سیمرغی لانه داشت . وقتی که نزدیکان سام ، زال را در کوه البرز گذاشتند و رفتند ، زال که کودک شیرخواره ای بیش نبود احساس گرسنگی کرد و با مکیدن انگشت خود توانست گرسنگی خویش را تسکین ببخشد، اما مداوم شیون و زاری می کرد ، چون هوا سرد بود و کودک نیز گرسنه بود. در طرفی دیگر سیمرغ برای پیدا کردن خوراکی برای فرزندانش شروع به پرواز کرد و چرخی زد تا اینکه چشم تیزش به زال افتاده به نزد زال آمد و او را به چنگ گرفت و به نزد بچه هایش برد. اما خداوند چنان مهر زال را در دل سیمرغ نهاد که از خوردن کودک ابا کرد و آنرا همبازی بچه هایش قرار داد و سیمرغ دید که جوجه هایش از وجود کودک چنان شاد و خوشحال هستند که با دیدن کودک شروع به بازی کردند . سیمرغ بسیار متعجب شد از اینکه جوجه هایش چطور علاقمند به زال شدند. ماهها و سالها گذشت و سیمرغ مانند مادری از زال پرستاری و مراقبت می کرد و از آنچه که سیمرغ برای جوجه هایش از شکار می آورد زال نیز می خورد . خلاصه ، زال کم کم نزد سیمرغ پرورش یافت و بزرگ شد ، تا جایی که به مانند پهلوانی دلیر و نیرومند شد. اما همیشه غم فراق پدر و مادرش را در دل نگه می داشت . و چون از سیمرغ شنیده بود که چطور او را تنها در کوه رها کرده بودند ، بسیار غمگین و افسرده می شد.

شبی ازشبها ، سام در خواب دید که یک مردی سوار بر اسب تازی شده از کشور هندوستان به نزد او می آید .وقتی که به نزد او رسید به سام مژدۀ زنده بودن فرزندش را داد .

سام سراسیمه از خواب بلند شد و موبدان و خوابگزاران را فرا خواند و از آنان تعبیر خوابش را خواست . آنگاه موبدان گفتند که ، فرزندت زنده است. پس هر کس که در آنجا بود از پیر و جوان همه زبان به نکوهش سام پرداختند و گفتند : کسی نباید در برابر یزدان ناسپاسی کند. اگر توجه کنید می بینید از ماهی دریا و نهنگ گرفته تا شیر و پلنگ ، همه بچه هایشان را پرورش می دهند اما تو فرزند بی گناهت را از خودت دور کردی . آری موی سپید داشتن ننگ و عار نیست و داشتن تنی روشن و پاک ننگ نیست. اکنون نگاه کن که فرزندت زنده است ، چون خدا هر کس را که بخواهد زنده نگه می دارد و از سرما و گرما نابود نمی شوند. حالا تو از خداوند پوزش و مغفرت بطلب بخاطر ناسپاسی که کرده ای .

پس سام تصمیم گرفت که روز بعد به کوه البرز ، جایی که فرزندش را در آنجا گذاشته بود برود. پس شب فرا رسید و خواب به سراغ سام آمد . دوباره خواب دید که در بالای کوه هند ، پرچمی افراشته شده که در زیر این پرچم جوانی بسیار زیبا ایستاده و پشت سر این جوان ، سپاهی عظیم صف کشیده و همچنین در قسمت چپ این جوان موبدی و در قسمت راست او ، خردمندی نامور ایستاده است و در همین لحظه دید که یکی از این دو جوان به طرفش آمد در حالیکه خشمگین و عصبانی بود.

گفت : ای مرد بی باک و ناپاک رای ، ای کسی که از شرم خدا ، دل و دیده ات را شسته ای ، تو به اندازۀ یک مرغ دلت در حق فرزندت نسوخت و مهر نورزید و داشتن موی سفید که ننگ و عار نیست. تو پسرت را از خودت راندی در حالیکه خداوند مهربانتر از یک دایه در بالای سرش بود و او را پرورش داد . پس از این کاری که کردی بسیار شرمنده باش.

سام از خواب پرید ، دوباره خردمندان و خوابگزاران را فراخواند . وقتی که تعبیر خوابش را کردند او را به باد سرزنش گرفتند . سام از کردۀ خویش بسیار پشیمان شد. پس نزدیکان خود را فراخواند تا راهی کوه البرز شوند.

وقتی که به کوه البرز رسیدند ، کوه البرز را کوهی بسیار بلند دیدند با قله ای مرتفع که بالا رفتن از آن محال بود . این بود که سام اندوهگین شد. پس زانو زد بروی زمین و دست نیایش به درگاه خداوند بلند کرد و گفت :

ای پروردگار ، من برای پوزش و عذر خواهی به جانب تو آمده ام ، اگر این کودک فرزند من است و نه از نژاد شیطان و اهریمن است مرا در بالا رفتن از این کوه یاری بده و دستگیری کن و مرا که وجودم پر از گناه است بپذیر و درهای رحمتت را بر من بگشا و پسرم را به من باز گردان.

چون سام دلش سوخت پس توبه اش در نزد خداوند پذیرفته شد. در همین هنگام سیمرغ از بالای کوه سام را با نزدیکانش دید ، پس پنداشت که سام بدنبال فرزندش آمده .

پس سیمرغ پرواز کنان بسوی آشیانه اش پرواز کرد، وقتی که به آشیانه اش رسید به نزد زال رفت و به زال گفت :

ای فرزندم ، ای کسی که من ترا پرورش دادم و بزرگ کردم. اکنون پدرت در پایین کوه است ، بدنبال تو آمده است . اکنون بیا در پشت من بنشین تا ترا به نزد او ببرم ، چون هر چه که به تو بدی کرده باشد باز پدرت است و معلوم است که از کردۀ خود پشیمان است.

زال اشک در چشمانش جمع شد و اندوهگین شد. زال اگر چه مردم را ندیده بود اما سخن گفتن را از سیمرغ فرا گرفته بود. این بود که در جواب سیمرغ گفت :

تو مرا بزرگ کردی و پرورش دادی ، من به تو عادت کرده ام و از تو بسیار سپاسگذارم . چطور از تو جدا شوم و به نزد پدری بروم که مرا از خود رانده و ترک کرده .

سیمرغ بعد از پند و موعظۀ بسیار به زال ، او را راضی کرد که به نزد پدرش برود و آنگاه پری از پرهایش را کند و به زال داد و گفت که : موقع احتیاج و سختی ، این پر را آتش بزن . من خود را به تو خواهم رساند و ترا به اینجا خواهم آورد و مرا فراموش نکن ، زیرا مهر تو در دل من جای گرفته است.

پس سیمرغ زال را بر بال خود نشاند و بسوی پایین کوه پرواز کرد. پدر زال هنوز مشغول راز و نیاز به درگاه الهی بود ، تا چشمش به زال افتاد زبان به التماس گشود و گفت : ای پسرم ، آرام باش و از گذشته یاد مکن ، من پست ترین بندۀ خدا هستم و از کار خود بسیار پشیمان هستم و از این به بعد سوگند می خورم که هر چه تو بخواهی همان کنم. زال در جواب پدرش گفت :

ای پدر ، ندامت و پشیمانی ترا پذیرفتم و ترا بخشیدم.

آنگاه قبای زیبایی را آوردند و بر تن زال کردند و راهی شهر شدند ، در حالیکه همه اشک شوق می ریختند و خوشحال .

بعد از آنکه زال به شهر آمد همه مردم از وجود زال جشنی بزرگ بر پا کردند و بسیار خوشحال شدند. زال هم چون در نزد سیمرغ بزرگ شده بود و با طبیعت خو گرفته بود و از فرهنگ مردمی چیزی نمی دانست بنا به سفارش پدرش سام ، به تیر اندازی و فنونها و هنرهای مختلف پرداخت و چیزهای بسیاری آموخت.

یک روز خبر برای سام آوردند که دشمنان از طرف گرگساران حمله کردند و رو به سوی ایران می آیند . پس سام باید می رفت و از زال چند روزی جدا میشد ، بلافاصله نزدیکان را فرا خواند و گفت :

من این پسرم را به نزد شما می گذارم که همتای جان من است ، از او مراقبت کنید . او را به شما می سپارم که هنرهای مختلف به او بیاموزید و بدانید که او تنها یادگار من است پس آگاه باسید ، او را گرامی بدارید و پند و نصیحتش کنید .

پس از اینکه سام نزدیکان خود را سفارش کرد و آنان نیز پذیرفتند آنچه را که سام گفته انجام بدهند به نزد زال رفت و رو کرد به زال و گفت : ای پسر ، من اکنون می خواهم به گرگساران بروم و مجبورم که از تو دور باشم . تو هم اینجا بمان و سروری زابلستان را بکن و تمام جهان به زیر فرمان تو است و دل دوستان و اطرافیان همه به وجود تو شاد می شود . همچنین کلید در گنجها همه در اختیار توست و من می روم ، اما دلم پیش توست .

اما اگر دلت تنگ شد به نخجیرگاه کابلستان برو و تفرح کن و از همنشینی و مصاحبت با افراد نادان بپرهیز ، که فرد نادان آئین و روشی ندارد و دشمن دانا بهتر از دوست نادان است . تو ، تنها یادگار منی در هر کاری و فرمانی یار و یاور من هستی . پس ، از آموختن هر دانشی دریغ مکن.

سام بعد از اینکه زال را موعظه کرد برخاست ، در همین لحظه صدای کوس و طبل و نای بلند شد . تمام لشکریان و جنگجویان آمادۀ حرکت بودند، زال هم با پدرش یکی دو منزل رفت اما پدرش در بین راه او را برگرداند . زال برگشت به زابل ، روزها گذشت و زال روزی دلتنگ شد ، پس رو به سوی کابل نهاد و آنگاه ساز و برگ سفر را آماده کرده و راهی سرزمین کابل شد.

فرمانروای سرزمین کابل مهراب بود که مهراب نسبتش به ضحاک می رسید و وی از سام می ترسید و او باج گذار منوچهر بود . او وقتی که فهمید زال به کابل می آید و اکنون هم در خیمه ای در نزدیکی کابل به استراحت مشغول است ، با گنج و اسبهای آراسته و غلامان بیشمار و با زر و دینار و مشک و عبیر و دیبای زربفت و حریر ، راهی خیمه گاه زال شد.

مهراب وقتی به خیمۀ زال رسید ، زال از ورود او استقبال گرمی کرد و با آغوشی باز او را پذیرفت و سپاسگزاری و تشکر فراوانی از مهراب کرد. مهراب رو به زال کرد و گفت :

ای دلاور ، من آرزویی دارم که تنها این آرزو بدست تو برآورده می شود.

 زال گفت : آرزویت را بگو

مهراب گفت : آرزوی من این است که تو در خانۀ من بیایی و با قدمت خانۀ مرا روشن گردانی .

زال گفت :

ای مهراب ، خانۀ تو جای من نیست ، زیرا تو همدست پدرم و شاه نیستی و اگر من به خانۀ تو بیایم آنان از کار من بسیار ناراحت می شوند. و الا من به آمدن خانۀ تو بسیار شاد و خوشحال می شدم.

مهراب چون سخنان زال را شنید ، به ظاهر زال را تشویق کرد و آفرین گفت ، اما در دلش زال را ناپاک دین خواند . پس مهراب از زال خداحافظی کرد و به کابل بازگشت.

وقتی مهراب به کابل رسید از شبستان کاخش گذر کرد . در همان لحظه همسرش سیندخت و دخترش رودابه را دید که در شبستان قدم می زدند ، پس در همین لحظه سیندخت به نزد مهراب شتافت و به مهراب گفت :

بگو ببینم ، امروز که به نزد زال رفتی ، چگونه رفتی و چگونه آمدی ؟ از زال بگو ، بگو ببینم آیا او طبع و سرشت مردی و انسانیت دارد؟ او از سیمرغ چه می گوید ؟ چهرۀ او چگونه است ؟

مهراب پاسخ داد : ای سرو سیمین ، کسی را تاکنون مانند او ، ندیدی. او دلی چون شیر نر دارد و زور و قوتی چون پیل دارد ، او بسیار جوان و اگر چه موی بدنش سپید است ، اما زیبنده و برازندۀ اوست.

رودابه دختر مهراب وقتی سخنان را شنید دلش در مهر زال گره خورد و از خواب و خوراکش کاسته شد و آرام و قرار نداشت و این راز را به نزدیکان خود نیز گفت . نزدیکان وقتی که چنین چیزی شنیدند به رودابه گفتند :

ای افسر بانوان جهان ، که برتر از همۀ دختران جهان هستی . تو از زیبایی حتی زیباتر از سرو هستی ، آنگاه چطور می خواهی شویی انتخاب کنی که در نزد سیمرغ پرورش یافته و بزرگ شده ؟ تو با صورتی سرخ فام و مویی سیاه می خواهی با سپید مویی که نشانه پیری دارد پیمان ببندی ؟

رودابه چون سخنان آنان را شنید بسیار خشمگین شد و بر آنان پرخاش کرد و گفت :

من نه تاجداران ایران را می خواهم ، نه قیصر روم را و نه مغفور چین را ، نه خورشید می خواهم نه ماه را ، اگر شما او را چه پیر بخوانید و چه جوان ، من دل در مهر او بسته ام و جز از او نام کسی بر زبان نیاورید.

مدتی گذشت تا اینکه یکروز زال پهلوان عزم شکار کرد . پس از گردش در دشت و صحرا مشغول شکار شد و چند پرنده را شکار کرد که یکی از پرندگان دورتر از جایی که وی بود افتاد. پس زال و همراهانش برای پیدا کردن پرنده به میان سبزه ها رفتند . وقتی که به نزد پرندۀ شکاری رسیدنددخترانی را دیدند که مشغول چیدن گلها بودند و آن دختران با دیدن این سواران بسیار ترسیده بودند و همه حلقه زدند در اطراف یک دختر زیبا که وی هم ترسیده بود .

زال و سواران همگی به نزد آنان رفتند و زال از اسب پیاده شد و تعظیم کرد و از روی ادب به آنان احترام گذاشت و گفت :

امیدوارم از جسارتی که به شما کردم و آزرده تان کردم مرا ببخشید.

رودابه گفت :

آیا شما زال پهلوان نیستید که شهرت و آوازۀ تان در سراسر دنیا پیچیده است؟

زال گفت : آری من زال هستم ، اما بگو ببینم شما چه کسی هستی ؟ نامت را بگو

رودابه پاسخ داد : من رودابه دختر مهراب کابلی هستم . زال وقتی که سخنان رودابه را شنید بسیار متعجب شد و شور و شعفی فراوان در دلش پدید آمد . پس رو کرد به رودابه . گفت :

براستی چه افتخاری نصیب من شده است که به دیدار شما نائل گشتم و از این آشنایی بسیار خوشحال هستم .

رودابه گفت : برای من هم خوشبختی از این بالاتر که با پهلوان بی همتایی چون شما آشنا گشتم.

زال بعد از سخن گفتن با رودابه ، دهانۀ اسبش را گرفت و از رودابه با تعظیم و احترام خداحافظی کرد.

زال وقتی که از نزد رودابه رفت دیگر آرام و قرار نداشت . شب و روز به فکر رودابه بود تا اینکه روزی تصمیم گرفت به نزد رودابه برود و دربارۀ ازدواجشان با یکدیگر صحبت کنند . این بود که یکروز صبح وقتی که خورشید تابنده از افق سر زد راهی کابل شد. وقتی به کابل رسید وارد کاخ رودابه شد. رودابه که از دور زال را دید ندا داد :

خوش آمدی ای جوانمرد ، درود خدا بر تو باد و درود بر آن کسی که ترا بدنیا آورد . جهان از بویت دل افروز شده .

زال وقتی که چنین سخنانی را از زبان رودابه شنید در جواب رودابه گفت :

اکنون بسیار شاد و خرسند شدم از این سخنان تو ، سخنان چرب گفتار و رسا و دلنشین تو.

زال وقتی به نزد رودابه رسید به رودابه گفت :

ای ماهروی ، ای سرو سیمین ، اگر منوچهر داستان من و تو را بشنود ناراحت می شود و از کار ما بسیار خشمگین می شود و همچنین سام ، از کار من خونش به جوش می آید . ای کاش می شد که تو همسر من شوی . بدون اینکه مانعی باشد .

رودابه گفت : من هم تو را پذیرفتم و زبان من گواه است که بر من کسی نمی تواند سلطنت کند جز زال پهلوان ، که با تخت و تاج و فر و شکوه است ، پس زال بعد از مدتی گفتگو با رودابه ، از او جدا شد و بدرود گفت و راهی زابلستان شد.

چون خورشید تابان از افق سر زد ، زال از خواب برخاست . پس پیکی را بدنبال موبد دانا فرستاد ، موبدان وقتی که پیغام زال را شنیدند به اتفاق آن موبد دانا راهی کاخ زال شدند . وقتی به نزد زال رسیدند با عرض احترام و کرنش در برابر زال نشستند. آنگاه زال هم ضمن خوش آمدگویی به آنان رو کرد و گفت :

درود فراوان بر جهاندار پاک و منزه که دلها همه پر از ترس از او و امیدها همه رو به سوی اوست. او خدایی است که گردانندۀ خورشید و ماه ، که جهان آفرینش خرم است از وجودش و بهار و خزان در دست اوست و همه را او آفرید و در داوری جز او کسی نیست. او کسی است که بی انباز و بی همتاست . خدایی که مرا که پسر یام هستم را بوجود آورد و به او داده تخت و تاج را . اکنون این داستان من است که هوش و عقل و دل از من رمیده اند و بی قرار شده ام و شب و روز خواب و خوراک ندارم و نمی توانم این راز را بیشتر از این در سینه نگه بدارم. من دلباختۀ دختر مهراب کابلی شده ام. اما می دانم که منوچهر شاه ، این کار را جایزه نمی داند و نکوهش می کند. زیرا مهراب نوۀ ضحاک است. اکنون از شما چاره و درمان کار را می خواهم ، شما باید مرا راهنمایی و کمک کنید و گشایش کار مرا بکنید.

موبدان همه سکوت کرده بودند و می دانستند که این کار صورت خوبی در نزد منوچهر شاه و سام پدر زال ، ندارد. زال وقتی سکوت آنان را دید رو کرد به موبدان و گفت : چه می گویید؟ چه نظری دارید ؟

موبدان گفتند : ای دلاور ، ما نمی توانیم در کار تو تصمیمی بگیریم ولی ترا راهنمایی می کنیم به این که یک نامه برای پدرت سام ، بنویسی و خواسته و خواهشت را با او در میان بگذاری و ببینی چه می گوید ؟

زال از این تدبیر موبدان بسیار خوشحال شد و تصمیم گرفت نامه ای برای سام بنویسد و او را از خواسته اش آگاه کند و بلکه بتواند او را راضی کند و بخصوص در نامه اش این موضوع را یاد آوری کند که سام به زال قول داده که هر چه بخواهد او به خواسته اش عمل کند.

آنگاه زال پیکی را صدا کرد و نامه را به او داد و سفارش کرد که نامه را به نزد سام ببرد. پیک نامه را گرفته و مانند باد خود را به سام رسانید.

وقتی پیک روانۀ گرگساران شد و به نزدیکی آن مکان رسید ، اطرافش را پر از سواران سام دید و گرگساران را محلی دید که پر از کوهسار و پر از پلنگ و حیوانات درنده و شکاری و محلی بسیار با صفا بود.

سواران سام وقتی پیک را دیدند ندا سر دادند که پیکی از طرف زابل می آید . در همین حال سام از خیمه اش بیرون آمد و منتظر رسیدن پیک به خیمه اش شد. پیک در حالیکه نزدیک و نزدیکتر میشد و بسیار خسته و ناتوان شده بود تا نزدیک سام رسید از اسب پیاده شد و سر تعظیم فرود آورد و بوسه بر خاک زد. سپس نامه را به سام داد و موضوع را به سام گفت . آنگاه سام به خیمه اش برگشت و نامۀ زال را گشود ، تمام سخنهای زال را یک به یک خواند. وقتی که از متن نامه مطلع شد که زال چگونه به دختر مهراب کابلی دل بسته است بسیار ناراحت و افسرده شد و در فکر فرو رفت . مورد پسندش واقع نشد آنچه را زال گفته بود و پیش خود گفت :

اگر به زال بگویم که رای تو درست نیست پیمان شکنی کردم و وفای به عهد نکردم ، اگر هم که قبول کنم و رای و اندیشه اش را تایید کنم و بگویم که هر کاری که می خواهی انجام بده آنگاه از نژاد رودابه و زال مرغ پرور چه نژادی پدید می آید ؟

سام از این اندیشه ها که در سرش می گذشت بیشتر دل نگران میشد و نه آرام داشت و نه قرار و شب که فرا رسید سام باز در اندیشۀ این موضوع بود ، بدین جهت خواب به چشمش راهی نیافت و تمام شب را به بیداری گذراند.

صبح روز بعد موبدان را جمع کرد و از آنان فرجام کار را خواست و گفت : زال تصمیم گرفته که رودابه را همسر خویش سازد ، از شما می خواهم که در ستاره ها نگاه کنید و طالع و بخت و اقبال این کار را به من بگویید که چه باید بکنم ؟

موبدان وقتی که رای زنی و اندیشه کردند و با یکدیگر مشورت کردند رو کردند به سام و گفتند :

بر تو مژده ، ای پهلوان که از ازدواج این دو هنرمند ، پیل تنی قوی و نیرومند که در دنیا نمونه اش نیست و نخواهد بود زاده می شود که ایران را از شر دشمنان محفوظ می دارد و ارمغانی بزرگ برای ایران می آورد و امید همۀ ایرانیان به او باشد. این پهلوان نامم ترا در جهان زنده می کند و چون پیلان جنگی و شیر درنده نام او را بشنوند از ترس جان می دهند و این ازدواج بسیار میمون و مبارک است.

سام وقتی که این سخنان را شنید خنده ای کرد و بسیار خوشحال شد و قبول کرد سخنان موبدان را ، آنگاه زر و خلعت فراوانی به آنان بخشید و فرستادۀ زال را فراخواند و به او گفت :

برو به زال بگو من از ازدواج شما ناراحت نیستم و هر چه  خواهی کن ، من موافق شما هستم ، من هیچگاه پیمان شکنی نمی کنم و بر عهد و پیمانم هستم .

آنگاه فرستاده را درهمی داد و گفت : به نزد زال برو و با هیچکس سخن نگو جز به زال . فرستاده نیز سوار بر اسبش شد و به طرف زابل حرکت کرد . وقتی که به نزد زال رسید سخنانی که سام گفته بود برایش گفت . زال وقتی که سخنان را شنید بسیار خوشحال شد و درود فراوان بر آفریدگار جهان کرد که روزگار را بر وفق مرادش پیش می برد . آنگاه به فقیران درم و دینار فراوان بخشید و بسیار سام را درود گفت و بسیار خشنود شد. از آن به بعد زال نه خواب داشت و نه خوراک و همه فکر و ذکرش رودابه بود .

از طرفی دیگر رودابه هر روز ضعیف و ضعیف تر میشد و رنگ از رخسارش رخت بر بسته بود و گوشه گیری می کرد ، تا اینکه مادرش سیندخت که بسیار با هوش و با ذکاوت بود متوجۀ تغییر رفتار رودابه شد و به نزد رودابه رفت و گفت :

ای گرانمایۀ ماه ، چرا در گوشه ای نشستی ؟ و پریشان و مضطرب هستی ؟

رودابه که مهر سکوت بر لب زده بود و نمی خواست به مادرش چیزی بگوید ، اما از پافشاری و ابرام مادرش شرمنده شد ، پس در حالیکه اشک از دیدگانش فرو می ریخت رو به مادرش کرد و گفت :

ای پر خرد ، من از مهر زال دستان اینگونه آتش در دلم افتاده است . و جهان بر من تنگ شده و من و او یکبار همدیگر را ملاقات کردیم و در میان من و او آتش عشق شعله ور شده و اکنون قرار است که پدرش سام را برای خواستگاری به نزد پدرم بفرستد و پدرش سام از این کار بسیار خوشحال و مشعوف است.

سیندخت از خواسته رودابه و زال در دلش راضی و خشنود بود و مورد پسندش واقع شد ، اما بیم و هراس داشت . پس به رودابه گفت :

این از روی خرد و عقل نیست و شاه بسیار خشمگین خواهد شد و اصل و نصب ما را از روی زمین بر می دارد . بیا و از این اندیشه دست بردار.

اما رودابه به زیر بار حرفهای مادر نرفت و مادر چون چنین چیزی دید اندوهگین و پژمرده به سوی کاخش رفت .

از طرفی دیگر مهراب به کاخ سیندخت آمد و او را در حالیکه خوابیده بود و رنگش پریده و دل آشفته و حیران بود ، دید و از او پرسید :

چه اتفاقی افتاده است ؟ چرا افسرده و پژمرده هستی ؟

سیندخت برای گفتن این ماجرا ابتدا برای مهراب مثالها و داستانها زد تا مقدمه ای برای گفتن اسرارش باشد ، آنگاه رو کرد به مهراب و گفت :

بدان که رودابه ، دخترمان شیفته و دلباختۀ پسر سام ، زال شده و من هر چه او را نصیحت می کنم سودی ندارد . دلش سرکش و پر از غم و اندوه شده و لبش خشک و بی رنگ شده و قرار است که سام برای خواستگاری به کابل بیاید . مهراب بعد از شنیدن این سخنان خشم و غضب سراسر وجودش را فرا گرفت. از جایش بلند شد در حالیکه تنش می لرزید و صورتش کبود و جگرش پر از خون شده بود دست بر شمشیرش برد و گفت :

از خون رودابه رودی را براه می اندازم و از روی زمین محو و نابودش می کنم . در همین حال سیندخت به پایش افتاد و التماس و زاری کرد و خواست که مانع کار مهراب شود و خشم او را فروکش کند . پس در حالیکه به پای مهراب چسبیده بود گفت :

سخن مرا بشنو و لحظه ای درنگ کن . بعد هر چه خواهی انجام بده و لااقل فرصتی بده تا خرد و عقل ترا راهنمایی کند.

مهراب دست سیندخت را کنار زد و مقداری آرام شد و به سیندخت گفت :

برخیز و برو و رودابه را به نزد من بیاور.

سیندخت می ترسید از اینکه رودابه را به نزد مهراب بیاورد . این بود که از مهراب عهد و پیمان گرفت که به رودابه آزاری نرساند و سالم و تندرست او را به دست سیندخت بسپرد. پس مهراب قول داد که هیچگونه آزاری به رودابه نرساند . در همین موقع سیندخت به نزد رودابه رفت و گفت :

مژده بده که خشم پدرت را نسبت به تو فروکش کردم . اکنون برخیز و به نزد پدرت بیا و با گریه و زاری و التماس از او عذرخواهی کن و بگو که پشیمان هستی !

پس رودابه سکوت کرد و چیزی نگفت و بهمراه مادر راهی کاخ پدر شد . وقتی که به کاخ پدر رسیدند ، پدر در حالی که ناراحت بود شروع کرد به سرزنش رودابه که این اندیشه را از سرش بیرون کند ، اما رودابه بجای اینکه سخنی نگوید در مقابل پدر با وقاحت تمام لب به سخن گشود و از اندیشه اش دفاع کرد . مهراب بسیار متعجب شد از اینکه رودابه چنان گستاخانه در مقابلش به سخن ایستاده است و نه پوزش خواسته بود و بسیار بی باک سخن می گفت . مهراب که دید سودی ندارد ، دلش پر از درد شد و خشم گرفت بسان پلنگ درنده و آنگاه مجبور شد که از کاخ بیرون بیاید و رودابه را به حال خودش بگذارد .

وقتی که خبر به منوچهر رسید که قرار است رودابه و زال پیوند ازدواج ببندند دلش پر از درد و اندوه شد. آنگاه موبدان را دعوت کرد و گفت :

خبر رسیده که زال و رودابه می خواهند پیوند ازدواج ببندند . می دانید اگر این دو پیمان ازدواج ببندند چه اتفاقی رخ خواهد داد ؟ روزگار بر ما تیره و تار می گردد و مهراب از نژاد ضحاک است بر ما شورش می کند و تمامی ما را نیست و نابود می گرداند و ایران را پر از آشوب و دغدغه می سازد . پس ما باید ازپیوند این دو جلوگیری کنیم . اکنون شما موبدان دانا چه می گویید؟ و چه رای و اندیشه ای دارید؟

موبدان در جواب منوچهر گفتند : ای شاه ، تو از ما داناتری و در کارهایت تواناتری ، هر کاری که انجام بدهی در خور عقل و خرد است و ما هم همه آن کار را تایید می کنیم.

شاه چون این سخنان را از موبدان شنید بسیار مشعوف شد و راهی به نظرش رسید، دستور داد تا پسرش نوذر به نزدش بیاید. وقتی که نوذر به نزد پدر آمد،منوچهر شاه رو کرد به نوذر و گفت :

برو نزد سام در گرگساران و بگو وقتی که از کار فارغ شدی زود به نزد ما بیا.

در همان لحظه نوذر از جایش برخاست و با عده ای از بزرگان راهی گرگساران شد . وقتی که نزدیک گرگساران رسیدند سام پهلوان از ورود او آگاه شده و به استقبال وی و همراهانش آمد . همراهیان سام نیز به پیشواز و استقبال آنان آمدند و همچنین با آمدن آنان صدای طبل و نای برخاست. وقتی که به نزدیک یکدیگر رسیدند با احوالپرسی از یکدیگر از احوال همدیگر آگاه شدند و آنگاه در مرغزاری نشستند و مشغول گفتگو شدند و سخنها گفتند.

آنگاه نوذر پیغام پدرش را برای سام پهلوان بازگو کرد و به او گفت که به نزد منوچهر برود و مهمان او باشد. سام بعد از شنیدن پیغام دستور داد که برای مهمانان سفره ها آوردند و جامها را پر از شراب کردند و خلاصه آنشب را به شادی و جشن گذراندند.

صبح روز بعد که از خواب برخاستند . با زدن نای و کرنای خود را آمادۀ رفتن به بارگاه منوچهر کردند. در طرفی دیگر منوچهر وقتی که فهمید سام قصد آمدن دارد ، ایوان شاهی را آراسته و مزین کرد و به افتخار ورود سام مجلس ضیافتی ترتیب داد. سام از طرف گرگساران راهی دربار منوچهر شد. با سپاهی انبوه و اسبان تازی و فیلان و گنجهای فراوان رفت تا رسید به دربار منوچهر ، منوچهر وقتی که سام را دید از جایش بلند شد و سام نیز از اسبش پیاده شد و عرض ادب کرد و زمین را بوسید ، آنگاه سام با استقبال گرمی از منوچهر روبرو شد و در کنارش نشست. منوچهر آنچنان که شایسته و سزاوار سام بود او را یاد کرد و از او تعریف فراوان کرد و بعد از مدتی مشغول خوردن و آشامیدن شدند تا اینکه شب شد و آنگاه سام را به سراپرده ای که برایش آماده ساخته بودند بردند تا سام به استراحت بپردازد . خورشید که از افق سر زد سام از خواب برخاست و به نزد منوچهر رفت و قصد داشت که دربارۀ دختر مهراب و زال سخن بگوید ، اما منوچهر شاه پیشدستی کرد و سخن را آغاز کرد و گفت :

ای پهلوان بی همتا ، امروز را به استراحت مشغول باش و فردا به کابل برو و تخم و نژاد ضحاک را از بین ببر و کابل را به آتش بکشان و مهراب و خویشانش را نیز نابود کن .

سام از این سخنان بسیار اندوهگین و مضطرب شد. ولی سکوت کرد و هیچ نگفت . آنگاه به منوچهر گفت :

چنین کاری را انجام می دهم و کینه و انتقام شما را از آنان خواهم گرفت . سام آنگاه عرض ادب کرد و چاره ای جز اطاعت و فرمانبرداری نداشت و راهی گرگساران شد با دلی که آکنده از غم و اندوه بود. 

پایان نامه با موضوع شاهنامه

-عنوان: بررسی گومیچشن و ویچارشن در ازدواج های ایرانیان با نیرانیان در شاهنامه
نام دانشجو: حقیقی،مرضیه
استاد راهنما: ستاری،دکتر رضا
دانشگاه: دانشگاه مازندران
دانشکده: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


-عنوان: سیمای زن در شاهنامه و رامایانا
نام دانشجو: زاهدی،سیده اکرم
استاد راهنما: صادقی تحصیلی،طاهره
دانشگاه: دانشگاه لرستان
دانشکده: دانشکده ادبیات
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


-عنوان: مقایسه تطبیقی تحلیلی حماسه های ایلیاد و اودیسه هومر با شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: عباسی،حجت
استاد راهنما: قبادی،حسینعلی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹

-1عنوان: بررسی عناصر طبیعی و ماوراءطبیعی در نبردهای شاهنامه
نام دانشجو: بسطامی،مهناز
استاد راهنما: گراوند،علی
دانشگاه: دانشگاه ایلام
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۲-عنوان: شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان از مشروطه تاسال ۱۳۸۵
نام دانشجو: جلالی،مریم
استاد راهنما: پورخالقی چترودی،مه دخت
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۳-عنوان: نقد و تحلیل روانشناختی شخصیت های شاهنامه(زال، تهمینه، رستم،و داستان رستم و سهراب)
نام دانشجو: هوشنگی،مجید
استاد راهنما: قبادی،حسینعلی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸


۴-عنوان: مقایسه تطبیقی نگاره های شاهنامه داوری و نقاشی قهوه خانه ای
نام دانشجو: هنردوست،زینب
استاد راهنما: حسینی،مهدی
دانشگاه: دانشگاه علم و فرهنگ
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۵-عنوان: بررسی نامههای شاهنامه با تکیه بر جنبههای روانشناسی، بلاغی و زیبایی شناسی
نام دانشجو: نیک مهر،عاطفه
استاد راهنما: صالحی مازندرانی،محمدرضا جوکار،منوچهر
دانشگاه: دانشگاه شهید چمران اهواز
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸


۶-عنوان: بررسی گومیچشن و ویچارشن در ازدواج های ایرانیان با نیرانیان در شاهنامه
نام دانشجو: حقیقی،مرضیه
استاد راهنما: ستاری،دکتر رضا
دانشگاه: دانشگاه مازندران
دانشکده: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۷-عنوان: سیمای زن در شاهنامه و رامایانا
نام دانشجو: زاهدی،سیده اکرم
استاد راهنما: صادقی تحصیلی،طاهره
دانشگاه: دانشگاه لرستان
دانشکده: دانشکده ادبیات
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۸-عنوان: مقایسه تطبیقی تحلیلی حماسه های ایلیاد و اودیسه هومر با شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: عباسی،حجت
استاد راهنما: قبادی،حسینعلی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۹-عنوان: بررسی خویشکاری ایزدبانوان ایرانی در متن های اسطوره ای و حماسی از عهد باستان تا سرایش شاهنامه
نام دانشجو: خسروی،سوگل
استاد راهنما: ستاری،رضا
دانشگاه: دانشگاه مازندران
دانشکده: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۱۰-عنوان: مقایسه ی تصویرآفرینی در شاهنامه و بهمن نامه
نام دانشجو: احمدی،عاطفه
استاد راهنما: حمیدیان،سعید حمیدیان،سعید
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


عنوان: قواعد حقوق جنگ در شاهنامه
نام دانشجو: قاسمی،اسمعیل
استاد راهنما: نجفی اسفاد،مرتضی
دانشگاه: دانشگاه پیام نور مرکز تهران
دانشکده: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


عنوان: بررسی و تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه
نام دانشجو: بهمنی،شهرزاد
استاد راهنما: پرنیان،موسی
دانشگاه: دانشگاه ایلام
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۱۱-عنوان: بررسی اعلان هایی با مضمون فردوسی و شاهنامه از سال ۷۰ تا ۸۸ در ایران
نام دانشجو: نیکنام،المیرا
استاد راهنما: قاضی زاده،خشایار کریمی،ویدا
دانشگاه: دانشگاه شاهد
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۱۲-عنوان: بازتاب مسایل دینی و آیینی در شاهنامه و ماخذ آن(از پادشاهی گشتاسب تا پایان شاهنامه
نام دانشجو: عظیمی،نیلوفر
استاد راهنما: رادفر،ابولقاسم
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
دانشکده: پژوهشکده ادبیات
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۱۳-عنوان: بررسی تطبیقی نقش شکارگاه در قالی‌های دوره صفوی و شاهنامه تهماسبی
نام دانشجو: رحمانی،مرتضی
استاد راهنما: سامانیان،صمد
دانشگاه: دانشگاه هنر اسلامی تبریز
دانشکده: دانشکده هنرهای کاربردی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷


۱۴-عنوان: سنجش ادب پهلوانی (در شاهنامه) و ادب شهسواری (شوالیه گری) در ادبیات فرانسه
نام دانشجو: کردقراچلو،کاملیا
استاد راهنما: کزازی،جلال الدین
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶


۱۵-عنوان: تحلیل رؤیاهای شاهنامه
نام دانشجو: آذری،مریم
استاد راهنما: انوری،حسن
دانشگاه: دانشگاه پیام نور
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۳


۱۶-عنوان: بررسی آز و شخصیت های آزمند در شاهنامه
نام دانشجو: رحیمی نژاد،مهدیه
استاد راهنما: باقری خلیلی،علی اکبر
دانشگاه: دانشگاه مازندران
دانشکده: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶


۱۷-عنوان: فرهنگ تحلیلی واژه‌های رزمی شاهنامه و گرشاسب‌نامه
نام دانشجو: حسن‌زاده،محمدحسین
استاد راهنما: صادقیان،محمدعلی ،
دانشگاه: دانشگاه یزد
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵


۱۸-عنوان: بررسی پندارهای عمومی در رویدادهای غیر داستانی شاهنامه
نام دانشجو: شهرکی ،معصومه
استاد راهنما: حسن آبادی،محمود
دانشگاه: دانشگاه سیستان و بلوچستان
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶


۱۹-عنوان: شاهنامه و زبان فارسی
نام دانشجو: غیاث‌آبادی فراهانی ،زهرا
استاد راهنما: رادفر،ابوالقاسم
دانشگاه: دانشگاه سیستان و بلوچستان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶


۲۰-عنوان: بررسی شخصیت افراسیاب از اوستا تا شاهنامه
نام دانشجو: ناظم نژاد،لیلا
استاد راهنما: دستغیب بهشتی،محمودرضا ،
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷


۲۱-عنوان: کارکردهای اساطیری آب در شاهنامه
نام دانشجو: خدایاری،خدیجه
استاد راهنما: مدبری،محمود
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷


۲۲-عنوان: بررسی عنصر دیو در شاهنامه
نام دانشجو: علی‌اکبری گل‌سفید،آمنه
استاد راهنما: سرداغی،حسین
دانشگاه: دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷


۲۳-عنوان: بررسی عنصر عاطفه و عشق در شاهنامه تا پایان دوره اساطیری و پهلوانی
نام دانشجو: ربیعی،فاطمه
استاد راهنما: واحددوست،مهوش
دانشگاه: دانشگاه ارومیه
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶


۲۴-عنوان: بررسی پیشگوئی‌های اساطیری و پهلوانی در شاهنامه و گرشاسب‌نامه
نام دانشجو: شریفی قاضیجهانی،مریم
استاد راهنما: نظری،جلیل ،
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶

-عنوان: سیر تاریخی وندهای زبان فارسی و کارکرد آن در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: ابراهیمی، قربانعلی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: پیشوندها | پسوندها | شاهنامه فردوسی | وندها | زبان فارسی | ایران باستان
استاد راهنما: دستغیب‌بهشتی، محمودرضا
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۳



________________________________________

۲۶-عنوان: شایست ، نشایست در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: مرتضوی، حسین
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شعرفارسی | فردوسی، ابوالقاسم | شاهنامه فردوسی | خوبی | بدی
استاد راهنما: رستگار، منصور
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۲



________________________________________

۲۷-عنوان: اندیشه‌های سیاسی در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: کاوه‌پیشقدم، محمدکاظم
موضوع ها: حقوق و علوم سیاسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: اندیشه‌های سیاسی | فره | اسلام | شاهنامه فردوسی | فردوسی، ابوالقاسم | شعوبیه
استاد راهنما: باوند، داود
دانشگاه: دانشگاه امام صادق (ع)
دانشکده: دانشکده علوم سیاسی و معارف اسلامی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۲



________________________________________

۲۹-عنوان: قهرمانان شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: جهانگیری، علی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی | قهرمانان شاهنامه فردوسی | فردوسی-ابوالقاسم
دانشگاه: دانشگاه تبریز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۶



________________________________________

۳۰-عنوان: نکوهش شاهان در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: طالعی‌قره‌قشلاقی، محبوب
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: فردوسی-ابوالقاسم | شاهنامه فردوسی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۵

۳۱-عنوان: اسطوره اسفندیار در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: صابر، فرهاد
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: فردوسی، ابوالقاسم | زردشت | شعر فارسی | اسطوره | اسفندیار(شاهنامه) | شاهنامه فردوسی(کتاب)
استاد راهنما: دزفولیان، محمدکاظم
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۵



________________________________________





۳۲-عنوان: جهانبینی حکیم ابوالقاسم فردوسی و هومر و اعتقادات و صفات قهرمانان شاهنمامه و "ایلیاد و ادیسه")
نام دانشجو: ابراهیمی‌فر، مریم
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: ایلیاد(کتاب) | اسطوره | اودیسه(کتاب) | فردوسی، ابوالقاسم | شاهنامهء فردوسی(کتاب) | هومر
استاد راهنما: صادقیان، محمدعلی
دانشگاه: دانشگاه یزد
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۵



________________________________________

۳۴-عنوان: شکست و پیروزی و امید و ناامیدی در شاهنامهء حکیم فردوسی و ارتباط آنها با یکدیگر
نام دانشجو: قنبری، کورش
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: فردوسی، ابوالقاسم | شاهنامه فردوسی (کتاب) | شعر
استاد راهنما: سجادی، علی‌محمد
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۵






________________________________________

۳۵-عنوان: گزارش داستان سیاوش از شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: حقیقی، مرتضی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی | سیاوش (فرزند کیکاووس)
استاد راهنما: معین، مهدخت
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبائی
دانشکده: دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۵

۳۶-عنوان: هنر داستان‌پردازی فردوسی در داستان سیاوش
نام دانشجو: جعفری، اسدالله
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: سیاوش (داستان) | فردوسی، ابوالقاسم | هنر
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۸



________________________________________

۳۷-عنوان: صور گوناگون اغراق در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: کاتبی، فریبا
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: اغراق | شاهنامه (کتاب ) | فردوسی، ابوالقاسم
استاد راهنما: طالبیان، یحیی
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۷



________________________________________

۳۸-عنوان: دعا و مناجات در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: خوشه‌چین، حجت
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: دعا | شاهنامه فردوسی (کتاب )
استاد راهنما: دزفولیان، کاظم
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۸-۱۳۷۹



________________________________________




۳۹-عنوان: فرهنگ کنایات شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: لاری دشتی، اسدالله
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه(کتاب ) | شعر فارسی | فردوسی، ابوالقاسم
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۸

۴۰-عنوان: بررسی موسیقی شعر در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: نقوی، نقیب
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: موسیقی | شعر | شاهنامه فردوسی (کتاب)
استاد راهنما: شفیعی‌کدکنی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۶



________________________________________

۴۱-عنوان: قرآن در شاهنامه تاثیرپذیری فردوسی از کلام‌الله مجید
نام دانشجو: جلیلی، محمود
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: قرآن | شاهنامه فردوسی (کتاب)
استاد راهنما: علوی‌مقدم، محمد
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۳




________________________________________

۴۲-عنوان: گستره کاربردهای واژگان کیهانی در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: طبسی، حمید
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: فردوسی، ابوالقاسم | ستاره‌شناسی | واژگان | شعر فارسی | شاهنامه فردوسی (کتاب)
استاد راهنما: یاحقی، محمدجعفر
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۶





________________________________________

۴۳-عنوان: مقایسه خسرو و شیرین فردوسی و نظامی
نام دانشجو: پیرحیاتی، اشرف
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: بررسی تطبیقی | شعر فارسی | خسرو و شیرین (کتاب) | فردوسی، ابوالقاسم | نظامی، الیاس‌بن‌یوسف
استاد راهنما: سلمی
دانشگاه: دانشگاه شهید چمران اهواز ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۷



________________________________________

۴۳-عنوان: موعظه و حکمت در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: نیکداراصل، محمدحسین
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه (کتاب) | حکمت | موعظه | فردوسی، ابوالقاسم
استاد راهنما: افراسیابی، غلامرضا
دانشگاه: دانشگاه شیراز ، دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۸




۴۴-عنوان: ساختار اوصاف اشخاص در بخش پهلوانی شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: شفیع نسب، شعبان
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی | پهلوانی | ایران باستان
استاد راهنما: طالبیان، یحیی
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۰



________________________________________

۴۵-عنوان: پیشگویی در شاهنامه حکیم فردوسی
نام دانشجو: میرزا نیکنام، حسین
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی | فردوسی، ابوالقاسم | شعر فارسی | پیشگویی
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۰



________________________________________

۴۶-عنوان: بررسی اشعار شاهنامه فردوسی در آثار منثور تا قرن هشتم - راحه الصدور، سندباد نامه ، ترجمه تاریخ یمینی ، تاریخ جهانگشای ، مرزبان نامه ، تاریخ وصاف ، جامع التواریخ ، تاریخ گزیده
نام دانشجو: کلانتری، حسن
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شعر فارسی | شاهنامه فردوسی | فردوسی ، ابوالقاسم
استاد راهنما: ماهیار، عباس
دانشگاه: دانشگاه تربیت معلم ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۰



________________________________________

۴۷-عنوان: تحلیل گرشاسب نامه اسدی و مقایسه برخی از مضامین آن با شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: قربانی مقدم، غلامرضا
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی(کتاب ) | گرشاسب نامه(کتاب) | بررسی تطبیقی | فردوسی، ابوالقاسم | اسدی ، علی بن احمد
استاد راهنما: صادقیان، محمدعلی
دانشگاه: دانشگاه یزد
دانشکده: مجتمع علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۷



________________________________________

۴۸-عنوان: بررسی عناصر تجسمی در شاهنامه فردوسی/ موضوع طرح عملی : صحنه ای از شاهنامه ( رزم رستم با اشکبوس)
نام دانشجو: شبیری معالی، علی اصغر
موضوع ها: هنر | نقاشی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی(کتاب) | فردوسی، ابوالقاسم | تجسم
استاد راهنما: آیت اللهی، حبیب الله
دانشگاه: دانشگاه شاهد
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۰





________________________________________

۴۹-عنوان: بررسی عنصر رنگ و جلوه های آن در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: احمدیان، لیلا
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: رنگ | شاهنامه (کتاب ) | فردوسی، ابوالقاسم
استاد راهنما: حسن لی، کاووس
دانشگاه: دانشگاه شیراز، دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱





۵۰-عنوان: چهره های مظلوم در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: قربانی، غلامعلی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه(کتاب ) | مظلومیت | چهره داستانی
استاد راهنما: صادقیان، محمدعلی
دانشگاه: دانشگاه یزد، دانشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۸

۵۱-عنوان: بررسی زبان شناختی حماسه رستم و سهراب فردوسی
نام دانشجو: کمپانی زارع، فاطمه
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: رستم و سهراب(کتاب) | زبان‌شناسی | حماسه | فردوسی، ابوالقاسم | شاهنامه(کتاب)
استاد راهنما: یارمحمد، لطف الله
دانشگاه: دانشگاه شیراز، دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱






________________________________________

۵۲-عنوان: ریشه‌یابی توتم در شاهنامه فردوسی و گرشاسب‌نامه اسدی و مقایسه آن با ایلیاد و اودیسه هومر
نام دانشجو: زندیه، معصومه
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: شریفیان، مهدی
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶



________________________________________

۵۳-عنوان: مقایسه بین ویژگیهای قهرمانی رستم و شاه سیف در دو اثر حماسی: شاهنامه فردوسی و سیره الملک سیف بن ذی یزن
نام دانشجو: البکور، مصطفی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: نیکوبخت، ناصر
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲



________________________________________

۵۴-عنوان: مقایسه ی روایات مربوط به فریدون و منوچهر در شاهنامه ی فردوسی با متون تاریخی تا قرن هفتم (ه.ق)
نام دانشجو: دهقانی، هوشمند
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی
استاد راهنما: جوکار، نجف
دانشگاه: دانشگاه شیراز
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲







________________________________________

۵۵-عنوان: مقایسه شاهنامه فردوسی با تاریخ غررالسیر معروف به کتاب غرراخبار ملوک الفرس و سیرهم
نام دانشجو: صمدی ملایوسفی، اسماعیل
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: فردوسی، ابوالقاسم | حماسه | غررالسیر | اسطوره | کیومرث | شاهنامه
استاد راهنما: پاشا اجلالی، امین
دانشگاه: دانشگاه تبریز ، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی ، گروه زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۳





۵۶-عنوان: آرمان دادخواهی و ظلم ستیزی در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: خلیلی، حسین
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی (کتاب ) | فردوسی، ابوالقاسم | بررسی ادبی | ظلم ستیزی | دادخواهی
استاد راهنما: سجادی، علیمحمد
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۹

۵۷-عنوان: تحول اندیشه ایرانشهری پس از ورود اسلام به ایران (با اتکاء به آراء فردوسی، خواجه نظام الملک طوسی و شیخ شهاب الدین سهروردی)
نام دانشجو: رستم وندی آغمیونی، تقی
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: قادری، حاتم
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس.دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۳



________________________________________

۵۸-عنوان: بررسی ساختار واژگان شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: رام، مژگان
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: عاصی، مصطفی
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.پژوهشکده زبانشناسی همگانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲



________________________________________

۵۹-عنوان: بررسی تطبیقی عناصر شگفت در بخشهائی از شاهنامه فردوسی و برخی از رمانهای حماسی کرتین دوتروا
نام دانشجو: آقانباتی، سیما
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: خطاط، نسرین
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴



________________________________________

۶۰-عنوان: کوه و جلوه های اساطیری ان در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: جعفری کمانگر، فاطمه
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: مدبری، محمود
دانشگاه: دانشگاه ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲



________________________________________

۶۱-عنوان: بررسی ویژگیها و جلوه های دنیا در نگاه فردوسی
نام دانشجو: کیخا، ابراهیم
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی.گروه زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱








۶۲-عنوان: مولفه های هویت فرهنگی ایرانیان در شاهنامه ی فردوسی
نام دانشجو: رمضانیان سیاهکلرودی، باقر
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان.دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۳



________________________________________

۶۳-عنوان: بررسی تشبیه در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: محمودی، توکل
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: درگاهی، محمود
دانشگاه: دانشگاه زنجان.دانشکده علوم انسانی.گروه زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۶۴-عنوان: تاثیر اندیشه های زروانی برشعر رودکی، فردوسی و خیام
نام دانشجو: زارعی، محمد
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: رضوانیان، فدسیه
دانشگاه: دانشگاه مازندران.دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵

۶۵-عنوان: خرد و خردورزی در شاهنامه‌ی فردوسی
نام دانشجو: هوزیاری، عبدالحکیم
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: غنی‌پور ملکشاه، احمد
دانشگاه: دانشگاه مازندران.دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۶۶-عنوان: عشق در شاهنامه فردوسی و مقایسه آن با ایلیاد و اودیسه هومر
نام دانشجو: ابراهیمی دهقان‌پور، شهناز
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: هاشمیان، لیلا
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا همدان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۶۷-عنوان: بررسی کنایه در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: هوشیار، عیوض
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: فردوسی، ابوالقاسم | شاهنامه (کتاب) | استعاره | شعر فارسی | ضرب‌المثل | کنایه (بع)
استاد راهنما: مقصودی، نورالدین
دانشگاه: دانشگاه تبریز ، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲












۶۸-عنوان: نقد وبررسی داستانهایی چند از شاهنامه فردوسی براساس موازین داستان نویسی نوین
نام دانشجو: سلاطی، زهرا
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: عناصر داستان+نقدوبررسی+شاهنامه
استاد راهنما: منیری، حجت الله
دانشگاه: آزاد اسلامی واحدبروجرد-دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۲

۶۹-عنوان: تحلیل و بررسی خواب و رویا در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: سیدان، سید هاشم
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: تحلیل و بررسی خواب و رویا در شاهنامه فردوسی
استاد راهنما: اردلان جوان، سید علی
دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۲



________________________________________

۷۰-عنوان: تحلیل و بررسی خواب و رویا در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: سیدان، سید هاشم
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: تحلیل و بررسی خواب و رویا در شاهنامه فردوسی
استاد راهنما: اردلان جوان، سید علی
دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۲



________________________________________

۷۱-عنوان: جایگاه اسطوره های شاهنامه فردوسی درگفتگوی تمدنها
نام دانشجو: مهرابی، مهین
موضوع ها: آبخیزداری | هنر
کلیدواژه ها: اسطوره
استاد راهنما: حاجیان، فردوس
دانشگاه: آزاد اسلامی-دانشکده هنر ومعماری-گروه پژوهش هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۹






________________________________________

۷۲-عنوان: بررسی نیرنگ و خدعه در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: صحرایی، قاسم
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی نیرنگ خدعه
استاد راهنما: مصفا، مظاهر
دانشگاه: دانشگاه تهران،ادبیات وعلوم انسانی،زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۷






________________________________________

۷۳-عنوان: مایه های دینی و عرفانی در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: گودرزی، مرتضی
موضوع ها: الهیات و معارف اسلامی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: دین پزوهی - جهان بینی - جهان شناسی - انسان شناسی - فرجام شناسی - اسطوره - پدیدارشناسی دینی - خرد - فره ایزدی - ارزشهای دینی - ضد ارزشها - روایات دینی - مناسک و آیین های دینی - نیایش - سوگند - تشریفات دینی - عرفان - شخصیت شناسی
استاد راهنما: مهدی زاده، علی
دانشگاه: دانشگاه تهران / دانشکده الهیات / گروه ادیان و عرفان
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۷





۷۴-عنوان: بررسی اشعار تعلیمی در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: بلاغی اینالو، علی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی (کتاب) | شعر تعلیمی | ادبیات فارسی | داستان
استاد راهنما: نجفدری، حسین
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲



________________________________________

۷۵-عنوان: تاثیر شاهنامه فردوسی بر آثار اخوان ثالث در حوزه سبک شناسی، داستان پردازی و روایات اساطیری
نام دانشجو: مرشدی، هانیه
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
دانشگاه: دانشگاه تهران
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵

۷۶-عنوان: رسوم خانوادگی و اجتماعی در شاهنامه فردوسی (دوره پهلوانی)
نام دانشجو: دهقان شیری، معصومه
موضوع ها: - | علوم انسانی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: علامی مهماندوستی، -
دانشگاه: دانشگاه الزهراء.دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۷۷-عنوان: تداعی معانی و افکار در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: خوارزمی، حمیدرضا
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۷۸-عنوان: رسوم خانوادگی و اجتماعی در شاهنامه فردوسی (دوره پهلوانی)
نام دانشجو: دهقان شیری، معصومه
موضوع ها: - | علوم انسانی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: علامی مهماندوستی، -
دانشگاه: دانشگاه الزهراء.دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۷۹-عنوان: تداعی معانی و افکار در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: خوارزمی، حمیدرضا
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵











۸۰-عنوان: تحول داستانی و برداشت عرفانی احسن القصص در منظومه‌های یوسف و زلیخای (منسوب به فردوسیـ جامی و خاوری) جامع الستین و حدائق الحقایق
نام دانشجو: حسینی، زهرا
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: ریاحی‌زمین، زهرا
دانشگاه: دانشگاه شیراز.دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶



________________________________________

۸۱-عنوان: پیمانداری در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: پناهی، نعمت الله
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: رحیمی، مهدی
دانشگاه: دانشگاه بیرجند
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴



________________________________________

۸۲-عنوان: ریشه یابی اندیشه های خیامی در شاهنامه فردوسی (بخش پهلوانی)
نام دانشجو: باغبان، طیبه
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: مشهدی، محمدامیر
دانشگاه: دانشگاه سیستان و بلوچستان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶

۸۳-عنوان: بررسی تطبیقی شاهنامه ی فردوسی و حماسه رامایانا و تاثیر آن ها بر هنر نگارگری ایران و هند
نام دانشجو: ادهم،نیما
استاد راهنما: بلخاری قهی،حسن
دانشگاه: دانشگاه هنر - تهران
دانشکده: دانشکده هنرهای تجسمی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۸۴-عنوان: بررسی پدیده‌های طبیعی اساطیری در شاهنامه‌ی فردوسی
نام دانشجو: مددی،غلامحسین
استاد راهنما: موسوی،سیدکاظم
دانشگاه: دانشگاه شهرکرد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۸۵-عنوان: تحلیل تطبیقی تراژدی لیر شاه شکسپیر با داستان فریدون در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: بیرانوند،ذبیح اله
استاد راهنما: خسروی شکیب،محمد
دانشگاه: دانشگاه لرستان

دانشکده: دانشکده ادبیاتو علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۸۶-عنوان: بررسی آداب و رسوم ایرانی و سرچشمه های آن در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: کرمانی،عباس
استاد راهنما: قوام،ابوالقاسم ،
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸











۸۷-عنوان: بررسی مقایسه ای توصیف صبح در بخش پهلوانی شاهنامه ی فردوسی و ده قصیده از قصاید خاقانی شروانی.
نام دانشجو: حسنی،بهجت
استاد راهنما: محمدی بدر،نرگس
دانشگاه: دانشگاه پیام نور مرکز تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۸۸-عنوان: بررسی جامعه شناختی مصرف لوازم آراِیشی(مطالعه موردی دانشجویان دختر دانشگاه فردوسی مشهد)
نام دانشجو: امین،علیرضا
استاد راهنما: حاضری،علی محمد
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸






________________________________________

۸۹-عنوان: بررسی و تحلیل"آسمان" در شعر سبک خراسانی (رودکی-فردوسی و ناصرخسرو)
نام دانشجو: کرمی چمه،یوسف
استاد راهنما: طغیانی،اسحاق
دانشگاه: دانشگاه اصفهان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۹۰-عنوان: نقد و تحلیل اندیشه های شاهی آرمانی در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: یزدانیان امیری،بهاره
استاد راهنما: ظهیری،بیژن
دانشگاه: دانشگاه محقق اردبیلی
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۹۱-عنوان: بررسی و نقد شرح های (خالقی مطلق،کزازی،جوینی)برجلد اول شاهنامه فردوسی.
نام دانشجو: صادقی،علی
استاد راهنما: نوریان،مهدی
دانشگاه: دانشگاه اصفهان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸












________________________________________

۹۲-عنوان: جادو در شاهنامه ی فردوسی
نام دانشجو: صمصامی،منیره
استاد راهنما: حسن آبادی،محمود
دانشگاه: دانشگاه سیستان و بلوچستان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸








۹۳-عنوان: اسطوره های حیوانی موجود در شاهنامه فردوسی و کاربرد آن در گرافیک معاصر ایران
نام دانشجو: صفرزاده سرآسیابی،مهدیه
استاد راهنما: معنوی راد،میترا محدث،محبوبه
دانشگاه: دانشگاه الزهراء علیها السلام
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۹۴-عنوان: نقد اسطوره ای و کاربرد آن در تحلیل شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: قائمی،فرزاد
استاد راهنما: یاحقّی،محمّد جعفر
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۹۵-عنوان: بیان چگونگی فصول سال در اشعار فارسی(فردوسی،نظامی،جامی)و بازتاب آن درکلام تصویری نگارگری (آثار بهزاد وهنرمندان شاخص عصر صفوی)
نام دانشجو: رنجبری،سوسن
استاد راهنما: شهرستانی،حسن صالحی پور،شهرزاد
دانشگاه: دانشگاه الزهراء علیها السلام
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۹۶-عنوان: بیان تصویری در شاهنامه فردوسی و نقد نمود آن در شاهنامه بایسنقری
نام دانشجو: مهرابی،بهنام
استاد راهنما: مسجدی،حسین
دانشگاه: دانشگاه هنر - اصفهان
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۹۷-عنوان: تبیین آراء تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه
نام دانشجو: نکوئیان،حبیب
استاد راهنما: شمشیری،بابک
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۹۸-عنوان: تحلیل عناصر طبیعی و ماورایی در شاهنامه فردوسی بر اساس رمز و اسطوره شناسی
نام دانشجو: قربانی،رحمان
استاد راهنما: هاشمی،مرتضی
دانشگاه: دانشگاه اصفهان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۹۹-عنوان: زیر ساخت¬های اسطوره¬ای - حماسی آثار ادبی(با تاکید بر شاهنامه¬ی فردوسی_ ازابتدا تا پایان پادشاهی کیخسرو_ و بانو گشسب نامه)
نام دانشجو: پرون،ابوذر
استاد راهنما: اکرمی،میر جلیل
دانشگاه: دانشگاه تبریز
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹







۱۰۰-عنوان: بررسی تطبیقی توصیف و شخصیتهای داستانی در بیژن و منیژه فردوسی و همای و همایون خواجه کرمانی
نام دانشجو: علیرضایی،فرشته
استاد راهنما: شکری،یدالله
دانشگاه: دانشگاه ایلام
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۱۰۱-عنوان: بررسی جنبه¬های تمثیلی و نمادین در بخش¬های اساطیری و پهلوانی شاهنامه¬ی فردوسی
نام دانشجو: آخوند نژاد،امرالله
استاد راهنما: صالحی مازند رانی،محمد رضا
دانشگاه: دانشگاه شهید چمران اهواز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۱۰۲-عنوان: رابطه راهبردهای خودتنظیمی و اهداف پیشرفت در دانشجویان دانشگاههای فردوسی و آزاد مشهد
نام دانشجو: تجری،اعظم
استاد راهنما: کارشکی،حسین
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۱۰۳-عنوان: مقایسه تطبیقی تحلیلی حماسه های ایلیاد و اودیسه هومر با شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: عباسی،حجت
استاد راهنما: قبادی،حسینعلی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۱۰۴-عنوان: شیوه های نامه نگاری در شاهنامه ی فردوسی و بررسی جایگاه پیک در این کتاب
نام دانشجو: ندرمحمدی،فلورا
استاد راهنما: حائری،محمد حسن
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده: دانشکده ادبیات
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹






________________________________________

۱۰۵-عنوان: تحلیل ادبی نگاره های شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: ماه وان،فاطمه
استاد راهنما: یاحقی،محمدجعفر
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹

۱۰۶-عنوان: آیین ها و ابزارهای جنگ در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: حسین زاده بندقیری ،مجید
استاد راهنما: جوکار،منوچهر امامی،نصرالله
دانشگاه: دانشگاه شهید چمران اهواز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹





۱۰۷-عنوان: بررسی بخش تاریخی شاهنامه‌ی فردوسی با توجه به منابع عمده‌ی تاریخی (از پادشاهی انوشیروان تا پایان پادشاهی یزدگرد سوم)
نام دانشجو: ناصرپور،ابوالحسن
استاد راهنما: جانی پور،دکتر محمدعلی
دانشگاه: دانشگاه یاسوج
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۱۰۸-عنوان: بررسی و مقایسه شرح های خالقی مطلق،کزازی و جوینی بر جلد دوم شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: فرخ نژاد،فریبا
استاد راهنما: نصراصفهانی،محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه اصفهان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹





________________________________________

۱۰۹-عنوان: بررسی اعلان هایی با مضمون فردوسی و شاهنامه از سال ۷۰ تا ۸۸ در ایران
نام دانشجو: نیکنام،المیرا
استاد راهنما: قاضی زاده،خشایار کریمی،ویدا
دانشگاه: دانشگاه شاهد
دانشکده: دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹


۱۱۰-عنوان: بررسی و سنجش چهره‌شناختی شخصیت‌های شاهنامه فردوسی با ایلیاد و ادیسه وانه‌اید ویرژیل
نام دانشجو: نریمانی،اسفندیار
استاد راهنما: کزازی،میرجلال الدین ،
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶






________________________________________

۱۱۱-عنوان: تحلیل و بررسی عشق در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: کمالوند،لیلی
استاد راهنما: رکنی،محمد امین
دانشگاه: دانشگاه پیام نور
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶



________________________________________

۱۱۲-عنوان: ساختار سیاسی شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: علی‌اصغری،محمود
استاد راهنما: مالمیر،تیمور
دانشگاه: دانشگاه کردستان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶










۱۱۳-عنوان: بررسی و مقایسه خسرو و شیرین فردوسی و نظامی
نام دانشجو: جعفریان،پروین
استاد راهنما: سبحانی،توفیق
دانشگاه: دانشگاه پیام نور
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱



________________________________________

۱۱۴-عنوان: بازتاب فرهنگ ایرانی در شاهنامه ی فردوسی
نام دانشجو: آذرپیرا،علی اصغر
استاد راهنما: شریفیان،مهدی
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا - همدان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶



________________________________________

۱۱۵-عنوان: تاثیر زروانیزم در شاهنامه فردوسی و قصاید ناصر خسرو
نام دانشجو: عسگری رابری،سکینه
استاد راهنما: قافله‌باشی،اسماعیل
دانشگاه: دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷



________________________________________

۱۱۶-عنوان: بررسی مقابله ای ترجمه استعارات رنگ در دو ترجمه انگلیسی از شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: شبانی،انوشه
استاد راهنما: پیرنجم الدین،حسین
دانشگاه: دانشگاه اصفهان
دانشکده: دانشکده زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷



________________________________________

۱۱۷-عنوان: آیین‌های پهلوانی و رزم در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: مرجع زاده،سعید
استاد راهنما: مدبری،محمود
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷

۱۱۸-عنوان: آسمان و کارکردهای آن در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: محمدی،زهره
استاد راهنما: مدبری،محمود
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷



________________________________________

۱۱۹-عنوان: کیخسرو در اوستا،‌ متون پهلوی و شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: امیریان،خاطره
استاد راهنما: قلعه خانی،گلنار
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷







۱۲۰-عنوان: هفت جانور اسطوره ای در منظومه های حماسی ملی ایران با تکیه بر شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: رضائی اول،مریم
استاد راهنما: شامیان ساروکلائی،دکتر اکبر
دانشگاه: دانشگاه بیرجند
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۹



________________________________________

۱۲۱-عنوان: صورخیال در شاهنامه‌ی فردوسی
نام دانشجو: موسوی،رسول
استاد راهنما: پشت‌دار،علی محمّد
دانشگاه: دانشگاه پیام نور مرکز تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۲۲-عنوان: سیمای خدا درشاهنامه فردوسی
نام دانشجو: عربشاهی کاشی،الهام
استاد راهنما: شجری،رضا
دانشگاه: دانشگاه کاشان
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۲۳-عنوان: مقایسه تطبیقی رستم و سهراب فردوسی و ادیپ شهریار سوفوکل
نام دانشجو: محمدصالحی دارانی،حسین
استاد راهنما: فرزاد،عبدالحسین ،
دانشگاه: دانشگاه پیام نور مرکز تهران
دانشکده: پژوهشکده ادبیات
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۲۴-عنوان: مقاله شناسی توصیفی- انتقادی فردوسی و شاهنامه براساس فهرست مقالات ایرج افشار تا پایان دفتر پنجم
نام دانشجو: سیدیزدی،زهرا
استاد راهنما: یاحقی،محمدجعفر ،
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷






________________________________________

۱۲۵-عنوان: تحلیل و بررسی آراء فلسفی ایرانی پیش از اسلام در شاهنامه فردوسی
نام دانشجو: سهرابی،نصیرا
استاد راهنما: شفق،اسماعیل ،
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا - همدان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷

۱۲۶-عنوان: شاهنامه
نام دانشجو: عریان، سعید
موضوع ها: زبان‌شناسی همگانی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه
دانشگاه: دانشگاه تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۴

۱۲۷-عنوان: جغرافیای اساطیری شاهنامه
نام دانشجو: عریان، سعید
موضوع ها: زبان‌شناسی همگانی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه | اساطیر | جغرافیای اساطیری
دانشگاه: دانشگاه تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۴



________________________________________

۱۲۸-عنوان: لغات وترکیبات نادر در شاهنامه با ذکر شواهد آن
نام دانشجو: تجربه‌کار، گیتی
موضوع ها: زبان‌شناسی همگانی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه | واژگان | لغت‌شناسی
دانشگاه: دانشگاه تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۵۵

۱۲۹-عنوان: اسکندر در شاهنامه و اسکندرنامه
نام دانشجو: پردوست، داود
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: اسکندرˆداستانˆ | شاهنامه | اسکندرنامه
دانشگاه: دانشگاه تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۲



________________________________________

۱۳۰-عنوان: یک مطالعه عمومی در مقایسه دو داستان منظوم و داستان رستم در شاهنامه
نام دانشجو: انواری، سیدمحمود
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه | داستان رستم در شاهنامه
دانشگاه: دانشگاه تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۵۱



________________________________________

۱۳۱-عنوان: مقایسه و بررسی زمینه‌های مشترک در شاهنامه و ایلیاد
نام دانشجو: زال، بیژن
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: ایلیاد | شاهنامه
دانشگاه: دانشگاه تهران
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۵۹

۱۳۱-عنوان: عرفان در شاهنامه
نام دانشجو: ناصری‌مشهدی، نصرت
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: عرفان | شاهنامه فردوسی
استاد راهنما: جاویدی‌صباغیان، محمد
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۰




۱۳۲-عنوان: کشوادگان در پهندشت شاهنامه
نام دانشجو: باقری، بهادر
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی | فردوسی، ابوالقاسم | کشوادگان
استاد راهنما: انوری
دانشگاه: دانشگاه تربیت معلم
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۳

۱۳۳-عنوان: رزم و بزم در شاهنامه
نام دانشجو: ابوخلف، عارف‌احمدالمسعود
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی | رزم و بزم در شاهنامه فردوسی | فردوسی-ابوالقاسم
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۵۸

۱۳۴-عنوان: اصول اخلاقی در شاهنامه و ایلیادو ادیسه
نام دانشجو: امامی، حسن
موضوع ها: فرهنگ و تمدن | علوم انسانی
کلیدواژه ها: ارزش‌ها | شاهان | هومر | حماسه‌ها | فردوسی، ابوالقاسم | اودیسه (کتاب) | ایرانیان | یونانیان | زنان | شاهنامه فردوسی (کتاب) | ایلیاد (کتاب) | اخلاق
استاد راهنما: طاووسی، محمود
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۳

۱۳۵-عنوان: تحقیق در نمادهای مشترک حماسی و عرفانی در ادبیات فارسی با تاکید بر شاهنامه و آثار مولوی
نام دانشجو: قبادی، حسینعلی
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: ادبیات فارسی | شاهنامه فردوسی | مثنوی مولوی (کتاب) | نماد | حماسه | عرفان
استاد راهنما: شیخ‌الاسلامی، علی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۵



________________________________________

۱۳۶-عنوان: مبانی اخلاقی در شاهنامه
نام دانشجو: کلانترهرمزی، محمدرضا
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: دین | مهمان‌نوازی | شعر فارسی | پیمان‌شکنی | عیب جویی | خودپسندی | بدگویی | حسادت | دروغ | توبه | شاهنامه فردوسی | مرگ | دانش
استاد راهنما: سلمی، عباس
دانشگاه: دانشگاه شهید چمران اهواز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۴

۱۳۷-عنوان: واژه‌نامه تحلیلی شاهنامه بر اساس چاپ خالقی مطلق و مسکو (آتاج)
نام دانشجو: تجلی‌اردکانی، اطهر
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: زبان فارسی | فردوسی، ابوالقاسم | شعر فارسی | واژگان
استاد راهنما: افراسیابی، غلامرضا
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۶







۱۳۸-عنوان: واژه‌نامه تحلیلی شاهنامه براساس چاپ خالقی مطلق و مسکو از "ک " تا "ی"
نام دانشجو: مزایجانی، خلیل
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی (کتاب) | واژگان تحلیلی
استاد راهنما: افراسیابی، غلامرضا
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۶



________________________________________

۱۳۹-عنوان: واژه‌نامه تحلیلی شاهنامه براساس چاپ خالقی مطلق و مسکو از "ص " تا "ق"
نام دانشجو: یاوری، محمد
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: واژگان تحلیلی | شاهنامه فردوسی (کتاب) | شعر
استاد راهنما: افراسیابی، غلامرضا
دانشگاه: دانشگاه شیراز
دانشکده: دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۶



________________________________________

۱۴۰-عنوان: (مقایسه و بررسی داستان‌های اساطیری و حماسی تاریخ طبری با شاهنامه)
نام دانشجو: جوادیان‌کوتنائی، رحمت
موضوع ها: علوم انسانی | آبخیزداری
کلیدواژه ها: حماسه | تاریخ طبری (کتاب) | شاهنامه فردوسی (کتاب) | شعر فارسی | داستان | اسطوره
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبائی
دانشکده: دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۷

۱۴۱-عنوان: تحلیل دیدگاهها و نقد تحقیقات در حوزه شاهنامه‌شناسی (از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۷۰ ه.ش )
نام دانشجو: طاهری، محمد
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه (کتاب ) | نقد
استاد راهنما: خطیبی، حسین
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس ، دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۰

۱۴۲-عنوان: فرهنگ نامهای بهمن‌نامه و تطبیق آن با شاهنامه
نام دانشجو: سنچولی، احمد
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه فردوسی (کتاب) | بهمن‌نامه (کتاب) | شخصیت تاریخی | واژگان
استاد راهنما: راشدمحصل، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه فردوسی مشهد ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۶

۱۴۳-عنوان: بررسی ویژگیها و مطالعه تطبیقی نگاره های ایرانی در دوران تیموری و صفوی(در شاهنامه بایسنقری-شاه طهماسبی)
نام دانشجو: لطیفیان، نارملا
موضوع ها: هنر | پژوهش هنر
کلیدواژه ها: ایران | صفویه | شاهنامه شاه طهماسبی(کتاب) | شاهنامه بایسنقری(کتاب) | تیموریان | نگاره | بررسی مقایسه‌ای
استاد راهنما: شایسته فر، مهناز
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱





۱۴۴-عنوان: مقایسه انسان فرهمند در شاهنامه با ولی در مثنوی
نام دانشجو: امین دهقان، معصومه
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: انسان فره مند | فره | شاهنامه فردوسی(کتاب) | مثنوی مولوی(کتاب)
استاد راهنما: رادفر، ابوالقاسم
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱





۱۴۵-عنوان: فرهنگ استعارات شاهنامه
نام دانشجو: شمس نیا، محمدامین
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: فردوسی، ابوالقاسم | شاهنامه فردوسی(کتاب) | استعاره | واژه نامه
استاد راهنما: صرفی، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱
نسخه دیجیتال(۱)



________________________________________

۱۴۶-عنوان: جوانان و جوانمرگان شاهنامه
نام دانشجو: کمالی، محمود
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: جوان | مرگ | شاهنامه فردوسی (کتاب) | قهرمان | فردوسی، ابوالقاسم
استاد راهنما: نحوی، اکبر
دانشگاه: دانشگاه شیراز، دانشکده تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۲

۱۴۷-عنوان: اغراق در حماسه - بررسی مبالغه و اقسام آن در چهار منظومه از حماسه های ملی ایران تا پایان قرن پنجم هجری ( شاهنامه ، گرشاسبنامه ، بهمن نامه و کوش نامه)
نام دانشجو: رهاوی عزآبادی، سعیده
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: مبالغه | شعر حماسی | حماسه | شاهنامه | گرشاسبنامه | بهمن‌نامه | کوش نامه
استاد راهنما: دزفولیان، کاظم
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۷۹

۱۴۸-عنوان: مقایسه شاهنامه و گرشاسب نامه از دیدگاه سبک و ساختار زبانی
نام دانشجو: جمالی، عاطفه
موضوع ها: زبان و ادبیات فارسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: نجفدری، حسین
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۲

۱۴۹-عنوان: تجلی بخت و تقدیر در زندگی پهلوانان شاهنامه
نام دانشجو: حیدرپور، آزاده
موضوع ها: زبان‌شناسی | علوم انسانی
کلیدواژه ها: شاهنامه (فردوسی) | سرگذشت زندگی | تاریخ | تقدیر‌گرایی | داستان | شخصیت داستانی | قهرمان
استاد راهنما: راشد محصل، محمد تقی
دانشگاه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبانشناسی همگانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۱

۱۵۰-عنوان: بررسی فرهنگ تربیت بدنی و ورزش در شاهنامه
نام دانشجو: بهرامی پور، بهرام
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: رمضانی نژاد، رحیم
دانشگاه: دانشگاه گیلان.دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴

۱۵۱-عنوان: بررسی زبانی بهرام یشت و سنجش اسطوره ای بهرام در اوستا و شاهنامه
نام دانشجو: پورمجیدیان، پروین
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: منشی زاده، مجتبی
دانشگاه: دانشگاه شهید بهشتی.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴





۱۵۲-عنوان: بررسی ساختار تصویری و طراحی (دیزاین) کتب کهن شاهنامه باینسقری و هفت اورنگ جامی پروژه عملی: تصویر سازی یک متن از کتاب منطق‌الطیر عطار
نام دانشجو: پورعلی اکبر، مریم
موضوع ها: هنر | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: ندرلو، مصطفی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس.دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴



________________________________________

۱۵۳-عنوان: جلوه‌های معانی و بیان در بخش پهلوانی شاهنامه (جلد اول )
نام دانشجو: ستاری، جواد
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: نصرتی، عبدالله
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴

۱۵۴-عنوان: شاهنامه و هویت ایرانی
نام دانشجو: امیری اشکلک، مریم
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: رادفر، ابوالقاسم
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.پژوهشکده‌ی زبان و ادبیات فارسی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۱۵۵-عنوان: بررسی تاثیر ویژگی های ادبی شاهنامه بر نمونه های تصویری نقاشی ایران
نام دانشجو: حسنی، صلاح الدین
موضوع ها: هنر | نقاشی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: شیرازی، علی اصغر
دانشگاه: دانشگاه شاهد.دانشکده هنر
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۱۵۶-عنوان: هویت ایرانی در شاهنامه
نام دانشجو: ابوالقیسی رودسری، فاطمه
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: علامی مهماندوستی، ذوالفقار
دانشگاه: دانشگاه الزهراء.دانشکده ادبیات، زبانها و تاریخ
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵

۱۵۷-عنوان: مقایسه‌ی شخصیت‌های مشترک اسطوره‌ای - حماسی تاریخ بلعمی و شاهنامه
نام دانشجو: عنایتی قادیکلایی، محمد
موضوع ها: علوم انسانی | زبان و ادبیات فارسی
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: روحانی، مسعود
دانشگاه: دانشگاه مازندران.دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵








۱۵۸-عنوان: بررسی تطبیقی شخصیت های اساطیری - حماسی پشت ها با شخصیت های همانند آنها در شاهنامه
نام دانشجو: ستاری، رضا
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: کزازی، میرجلال الدین
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبایی.دانشکده ی ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۱۵۹-عنوان: مقایسه حماسه سرایی در ایران و هند با تاکید بر شاهنامه و مهابهاراتا
نام دانشجو: صدیقی، علیرضا
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: قبادی، حسینعلی
دانشگاه: دانشگاه تربیت مدرس.دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵





۱۶۰-عنوان: بررسی و مقایسه شخصیتهای داستانی مشترک شاهنامه و اوستا
نام دانشجو: بابائی سرور، فاطمه
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: طاهری، محمد
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵

۱۶۱-عنوان: آداب و رسوم از خلال بخش حماسی شاهنامه
نام دانشجو: قاسمیان یادگاری، طاهره
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: رادفر، ابوالقاسم
دانشگاه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.مدیریت تحصیلات تکمیلی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶

۱۶۲-عنوان: باورهای عامیانه مرتبط با مضامین شاهنامه در شهرستان قروه
نام دانشجو: سلطانی، خالد
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵

۱۶۳-عنوان: شگردهای ایجاد صوت در شاهنامه
نام دانشجو: اسحاقی، آرش
موضوع ها: ادبیات فارسی | ندارد
کلیدواژه ها: شاهنامه
دانشگاه: پیام نور
سال اخذ مدرک: ۱۳۶۲



۱۶۴-عنوان: سیمای جامعه در شاهنامه (با تاکید بر بخش تاریخی)
نام دانشجو: تقی‌زاده ورزنی، رضا
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: پرویزی، فرنگیس
دانشگاه: وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری.پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶







۱۶۵-عنوان: طبقه بندی و تحلیل مضامین و بن مایه های حماسی - اساطیری و آیینی در منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه
نام دانشجو: آیدنلو، سجاد
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: مشتاق مهر، رحمان
دانشگاه: دانشگاه تربیت معلم آذربایجان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶



________________________________________

۱۶۶-عنوان: صورخیال و تاثیر باورهای باستانی در آن (در بخش اساطیری و پهلوانی شاهنامه)
نام دانشجو: کریم قلی زاده، ناصر
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: علیزاده، ناصر
دانشگاه: دانشگاه تربیت معلم آذربایجان.دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶



________________________________________

۱۶۷-عنوان: تاثیر شاهنامه در ادبیات کودکان (بررسی بازنویسی‌ها و بازآفرینی ‌های شاهنامه برای کودکان و نوجوانان)
نام دانشجو: کریمزاد، مریم
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: جلالی‌پندری، یدالله
دانشگاه: دانشگاه یزد.دانشکده زبان و ادبیات
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۴



________________________________________

۱۶۸-عنوان: بررسی تطبیقی نسخه های شاهنامه (تا پایان داستان گشتاسب)
نام دانشجو: قنواتی، جهانبخش
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: راشد محصل، محمدرضا
دانشگاه: دانشگاه بیرجند.دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶

۱۶۹-عنوان: اشعارغنایی در شاهنامه
نام دانشجو: غلامعلی‌شاهی، شعله
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: نجف‌دری، حسین
دانشگاه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۵



________________________________________

۱۷۰-عنوان: مقایسه شخصیت های مشترک اسطوره ای بندهش و شاهنامه
نام دانشجو: علی اکبری سامانی، انسیه
موضوع ها: علوم انسانی | -
کلیدواژه ها: -
استاد راهنما: حسن پور آلاشتی، حسین
دانشگاه: دانشگاه مازندران.دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۶

۱۷۱-عنوان: بررسی آمیختگی اسطوره و تاریخ در بخش میانی شاهنامه
نام دانشجو: دست برز،محمد
استاد راهنما: مالمیر،تیمور
دانشگاه: دانشگاه کردستان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۱۷۲-عنوان: تحلیل نسخه بدل های شاهنامه
نام دانشجو: عادگارصالحی،ایوب
استاد راهنما: مالمیر،تیمور
دانشگاه: دانشگاه کردستان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۱۷۳-عنوان: نقد و تحلیل تصاویر شعری بخش تاریخی شاهنامه و مقایسه¬ی آماری آن با بخش اساطیری و پهلوانی
نام دانشجو: شادکام،داود
استاد راهنما: صالحی مازندرانی،محمد رضا
دانشگاه: دانشگاه شهید چمران اهواز
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۷۴-عنوان: مضامین مشترک شاهنامه و اوستا
نام دانشجو: محسنی،هوناز
استاد راهنما: بیات،محمد حسین
دانشگاه: دانشگاه علامه طباطبایی
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸

۱۷۵-عنوان: زندان ،زندانی و شکنجه در شاهنامه و گرشاسب نامه
نام دانشجو: هابیل،عبدالحمید
استاد راهنما: شعبانزاده،مریم
دانشگاه: دانشگاه سیستان و بلوچستان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۷۶-عنوان: بازتاب دین و فرهنگ مزدایی در شاهنامه (بررسی تطبیقی باورها،آیین ها و اندرز های شاهنامه با اوستا، متون پهلوی و پازند)
نام دانشجو: قاسم پور،محدثه
استاد راهنما: حیدری،حسین
دانشگاه: دانشگاه کاشان
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۷۷-عنوان: بررسی تطبیقی تاریخ ساسانیان در شاهنامه (از یزدگرد دوم تا یزدگرد سوم)
نام دانشجو: مومنی ثانی،محمد
استاد راهنما: طاهری،دکتر محمد
دانشگاه: دانشگاه بوعلی سینا - همدان
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۸



________________________________________

۱۷۸-عنوان: شکار در شاهنامه
نام دانشجو: طاهری زاده،محمد حسین
استاد راهنما: مدبری،دکتر محمود
دانشگاه: دانشگاه شهید باهنر کرمان
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی
سال اخذ مدرک: ۱۳۸۷

این بخش میزبان پایان نامه های در پیوند با شاهنامه خواهد بود . در دوره نخست تنها نام پایان نامه ها بهمراه نام دانشجو و استاد راهنما و دیگر اطلاعات مربوطه به چاپ خواهد رسید و پس از آن چکیده ای از پایان نامه ها و در صورت امکان بخشهای گسترده تری از آنها به چاپ خواهد رسید . پایان نامه های منتشر شده در تارنمای باشگاه شاهنامه پژوهان ایران از منابع گوناگونی  گرد آوری میشوند که عبارتند از :
۱ـ دانشگاه های مختلف و مراکز علمی و پژوهشی
۲ـ فضای مجازی و پایان نامه های رسیده به تارنمای باشگاه شاهنامه پژوهان ایران از این طریق
۳ـ پایان نامه های ارائه شده به سمینارها و همایشهای گوناگون و یا پایان نامه های چاپ شده در کتابها و نشریات پژوهشی
لازم به ذکر است که در زمان مناسب به تحلیل برخی از پایان نامه های چاپ شده و گفتگو با پژوهشگران آنها خواهیم پرداخت .
شما هم میتوانید در صورت تمایل نام پایان نامه خود را بهمراه دیگر اطلاعات مورد نیاز و بهمراه تصویری از خود و پایان نامه تان به ایمیل باشگاه شاهنامه پژوهان ایران ارسال نمایید تا در تارنمای باشگاه شاهنامه پژوهان ایران چاپ شده و در فرصتی مناسب به تحلیل آنها پرداخته شود .

پایان نامه ها
بخش سوم
۱ـ گناه در ایران باستان و بازتاب آن در شاهنامه فردوسی
دانشجو : حدیث فتاح حقیقی
استاد راهنما : دکتر نوید بازرگان

۲ـ بررسی جایگاه جمشید در اساطیر ایرانی
دانشجو : فرشته زنجانی
استاد راهنما : محمود طاووسی

۳ـ بررسی مکانهای جغرافیایی در شاهنامه فردوسی
دانشجو : جواد هاشمی طرخوانی
استاد راهنما : محمود طاووسی

۴- جانوران در شاهنامه در مقایسه با اسطوره های اوستا
دانشجو : سمیه حسینی
استاد راهنما : دکتر مهدی ماحوزی

۵ـ شخصیت پردازی و روانشناسی شخصیت ها در بخش اسطوره ای و پهلوانی شاهنامه
دانشجو : سپیده یزدان پناه
استاد راهنما : محمود طاووسی

۶ـ کین و کین خواهی در شاهنامه ( در دوره اساطیری و پهلوانی )
دانشجو : سهیلا ملکی
استاد راهنما : محمود طاووسی

۷ـ مقایسه روایت شطرنج و نرد در شاهنامه فردوسی با روایت مشابه در متون پهلوی
دانشجو : لیلا جانی
استاد راهنما : ژاله آموزگار

۸ـ مقایسه روایت اردشیر پاپکان در شاهنامه با متن پهلوی آن
دانشجو : فاطمه آزادی
استاد راهنما : ژاله آموزگار

۹ـ تجلی عرفان در داستانهای شاخص شاهنامه
دانشجو : ماندانا هاشمی
استاد راهنما : مظاهر مصفا

۱۰ـ ستایش و نیایش در شاهنامه
دانشجو : افشین مرادی
استاد راهنما : محمود طاووسی

۱۱ـ پیشگوها . خواب و رویا در شاهنامه
دانشجو : مجتبی رجبعلی زاده
استاد راهنما : محمود طاووسی

۱۲ـ قهرمانان حماسی شاهنامه و جلوه های هر یک در قصاید خاقانی
دانشجو : جواد جعفری بورا
استاد راهنما : علی محمد سجادی

۱۳ـ بازتاب خرد و خردمندی در شاهنامه
دانشجو : سید کریم محمدزاده
استاد راهنما : محمود طاووسی

۱۴- سنجش تطبیقی در زال و رودابه با خسرو و شیرین نظامی
دانشجو : زهره اصفهانی
استاد راهنما : مظاهر مصفا

۱۵ـ زن در خلال شاهنامه
دانشجو : اکرم جوکار
استاد راهنما : ژاله آموزگار 

منبع:شاهنامه پژوهان جوان

برای خواندن پایان نامه ی عرفان لطفا به ادامه مطلب کلیک کنید

 پایان‌نامه‌های رشته عرفان اسلامی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم وتحقیقات