اسطوره ،بیان نمادین

مهمترین کارکرد اسطوره ، به گمان الیاده ، عبارتست از «کشف و آفتابی کردن سرمشقهای نمونه وار همه آیین ها و فعالیتهای معنی دار ادمی ، از تغذیه و زناشویی کرفته تا کار و تربیت ،هنر و فرزانگی .»

فایده دیگر آن بهره گیری از آن در ادبیات و هنر است. و کارکرد دیگر آن برای جامعه شناسان ،مردم شناسان ، انسان شناسان و روانشناسان و...برای تحلیلهای خود از جوامع باستانی است . اسطوره درک سرچشمه ها و آغازهاست . در این سری از مقالات ما سعی می کنیم به بررسی اسطوره های مختلف بپردازیم.

 

از نطفه گیومرث که بر زمین ریخته می شود پس از چهل سال شاخه ای ریواس می روید که دارای دو ساق است و پانزده برگ. این پانزده برگ مطابق با سالهایی است که مشیه و مشیانه، نخستین زوج آدمی ، در آن هنگام دارند. این دو همسان و همبالایند. تنشان در کمرگاه چنان به هم پیوند خورده است که تضخیص اینکه کداک نر است و کدام ماده امکان پذیر نیست. این دو گیاه به صورت انسان در می آیند و "روان" به گونه مینوی در آنان داخل می شود. اورمزد اندیشه های اورمزدی را به آنان تلقین میکند:"شما تخمه آدمیان هستید؛ شما نیای جهان هستید؛ من شما را بهترین کامل اندیشی بخشیده ام. نیک بیندیشید، نیک بگویید و کار نیک کنید و دیوان را مستایید". نیروی بدی نیز در کمین است. اهرمین بر اندیشه ۀنان می تازد و آنان نخستین دروغ را به زبان می آورند و آفریدگاری را به اهریمن نسبت می دهند. بدینسان نسبت دادن بنیادئ جهان به شر نخستین گناه آدمی است. از این فریب و از این گناه نیروی آز بر آنان چیره می شود و گرسنگی و تشنگی بر آنان غلبه می یابد  و سردرگمی آنان آغاز می شود. به کفاره این گناه مدتها از داشتن فرزند محروم می مانند. توبه می کنند و سرانجام می توانند با هم وصلت کنند. نه ماه بعد مشیانه جفتی ره به دنیا می آورد که چنان به چشم مادر و پدر شیرین می آیند که مادر و پدر آنها را می خورند و از آن پس اورمزد شیرینی فرزند را تا بدان اندازه که میل به خوردن در پدر و مادر ایجاد کند از آنان برمیگیرد تا نسل آدمی برجای ماند و ادامه یابد. اورمزد به آنان کشاورزی، کشت گندم، دامداری، خانه سازی، و پیشه های دیگر و هنرهای گوناگون می آموزد.
از آن پس مشیه و مشیانه دارای هفت جفت فرزند می شوند، هر جفتی یک نر و یک ماده. هرکدام از جفتها با هم وصلت می کنند و روانه یکی از هفت کشور می شوند. از آنان فرزندان دیگر به وجود می آیند و نسل بشر ادامه می یابد. مشیه و مشیانه درصدسالگی می میرند.
فرزندان نخستین زوج بشر
شجره نامه اعقاب مشیه و مشیانه اصل و مبدا بسیاری از نژادهای گوناگون را دربر می گیرد.شاخه ای که در خونیرس و در ایران ویج اقامت کردند، نژاد ایرانیان را به وجود می آورند. با کمی تفاوت در متنها، این نژاد از زوجی است که سیامک_ نَشاک نامیده می شود. از سیامک-نشاک زوجِ فِرَواگ-فِرَواگین به وجود می آید و از فرواگ- فراگین زوجِ هوشنگ- گوزَک.
به روایت شاهنامه تاریخ اساطیری ایران با گیومرث شروع می شود. در شاهنامه، گیومرث به جای پیش نمونه انسان، نخستین کدخدای جهان است که مردمان را می پرورد و پوشیدنی و خورشِ نو برای آنان پدید می آورد. سی سال پادشاه است و همه در اطاعت او/. مردمان کیش او بر می گیرند. او پسری خوبروی و نیرومند و نامجو به نام سیامک دارد و در مقابل، اهریمن پسری دارد بدسگال و گرگ صفت که نسبت به سلطه گیومرث و سامک رشک می برد. سوش خبر این کینه را به گیومرث می رساند. او سیامک را با سپاهی به مقابله دیو می فرستد. سیامک با دیو سیاه نبرد می کند. دیو سیاه بر سیامک چیره میشو؛ چنگ می‌زند و جگرگاهش را می‌درد. گیومرث از این خبر دژم و سوگوار می‌شود، ولی با یاری هوشنگ، پسر سیامک، به کینه خواهی و نبرد با دیو سیاه می‌پردازد. چون هوشنگ بر دیو سیاه پیروز می شود، پادشاهی سی ساله گیومرث به سر می‌رسد.

 

ماخذ:

 اسطوره های ایرانی ،ژاله آموزگار ، انتشارات سمت

چشم اندازهای اسطوره ،میرچاد الیاده،ترجمه جلال ستاری

                                                                                      

تهیه و تنظیم : گروه فرهنگ وهنر سیمرغ.نسرین شاهرخی

منبع :seemorgh.com